#391 Bitcoin als de lucht die we inademen | | | Afgelopen week las ik "The Air We Breathe" van Glen Scrivener. Het boek gaat over “Hoe we allemaal zijn gaan geloven in vrijheid, vriendelijkheid, vooruitgang en gelijkheid” en onderzoekt de christelijke wortels van de waarden die we tegenwoordig zo belangrijk vinden in de westerse samenleving.
|
Deze waarden zijn overal om ons heen, maar vaak weten we niet waar ze vandaan komen: het is de lucht die we inademen. De ideeën en ethiek achter het christendom, ongeacht of je erin gelooft of niet, zijn diep verankerd in onze cultuur.
|
Tijdens het lezen zag ik zoveel parallellen met Bitcoin dat ik ze hieronder wil opsommen en mijn gedachten hierover wil delen. Kan Bitcoin ook “de lucht die we inademen” worden?
|
Of in pleb-termen: hyperbitcoinization? Kan Bitcoin zo alomtegenwoordig worden dat het normaal wordt? Kunnen we ons een wereld voorstellen waarin mensen niet eens meer weten waar Bitcoin vandaan kwam?
|
Zo’n wereld zou een soortgelijke dynamiek hebben als de huidige kijk op het christendom. Het wordt de lucht die we inademen – iets wat ooit een counterculture was, maar in de loop van de tijd normaal werd. Wat kunnen we hiervan leren?
|
Dit zijn mijn tien parallellen tussen Bitcoin en de vroege dagen van het christendom.
|
Scheiding van staat Van obscure tegencultuur naar dominante kracht Exponentiële grassroots groei Bekering van keizers/politici Plotselinge tolerantie en bescherming van de ideologie Val van het rijk, einde van de status quo Missionarissen die het woord verspreiden Overtuiging en educatie zijn cruciaal Tijdperk van Verlichting Let op: Ik ben geen theoloog, noch een historicus van het Romeinse Rijk, maar weet wel iets over bitcoin. Zie dit dus vooral als een gedachte-experiment.
|
Voordat we verder gaan: bestel het Bitcoin Focus Magazine om een inkijkje te krijgen in de Nederlandse bitcoincultuur.
|
1. Scheiding van de staat Om eerlijk te zijn ben ik niet de eerste die deze parallel trekt. Satoshi Nakamoto zelf legde de verbinding al voordat Bitcoin beschikbaar was voor het publiek, met verschillende hints die verwijzen naar belangrijke data en momenten in de christelijke geschiedenis.
|
De grote parallel hier is de “scheiding van geld en staat” en de “scheiding van kerk en staat”.
|
Voordat we teruggaan naar de vroege dagen van het christendom in de eerste eeuwen na Christus, wil ik eerst deze parallel trekken met Satoshi.
|
Het is 1517. De Duitse priester Maarten Luther schrijft zijn 95 Stellingen en spijkert deze op de kerkdeur in Wittenberg. De stellingen, ook bekend als de Disputation on the Power and Efficacy of Indulgences, markeerden het begin van een beweging met een radicaal nieuw idee voor die tijd: de scheiding van kerk en staat.
|
De katholieke kerk was verweven met de staat. Via aflaten kon men boetedoening kopen. De kerk was gecorrumpeerd door geld, macht en politiek. Aflaten vervingen persoonlijke verantwoordelijkheid en individuele geloof met geld en perverse structuren.
|
Hervormingsdag, een protestantse christelijke feestdag, wordt gevierd op 31 oktober ter nagedachtenis aan het begin van de Reformatie. Maar 31 oktober is ook de dag waarop Satoshi zijn manifest deelde: op die dag in 2008 publiceerde hij de Bitcoin Whitepaper. Het markeerde het begin van een beweging met een radicaal nieuw idee: de scheiding van geld en staat.
|
Maar dit was niet Satoshi’s enige hint. Een andere is de datum van Bitcoin’s Genesis Block: 3 januari 2009. Dit was de dag waarop het idee van de scheiding van geld en staat ook echt werkelijkheid werd.
|
Wist je dat Maarten Luther op 3 januari 1521 door paus Leo X werd geëxcommuniceerd uit de katholieke kerk voor het aanwakkeren van deze revolutionaire manier van denken? Toeval dat Satoshi op deze dag met Bitcoin begon? Ik denk het niet.
|
Deze parallel is niet nieuw en bekend bij veel bitcoiners. Maar het is een goede introductie tot het onderwerp.
|
Na het lezen van The Air We Breathe zag ik meer parallellen tussen (de vroege dagen van) het christendom en de adoptie van Bitcoin.
|
Want het was natuurlijk niet Maarten Luther die deze rebelse ideeën in de 16e eeuw begon, maar Jezus zelf, ongeveer 2000 jaar geleden.
|
2. Van obscure counterculture naar dominante kracht In "The Air We Breathe" stelt Scrivener de vraag: "Hoe werd de obscure, marginale beweging van de 1e eeuw in een paar eeuwen de dominante religie in de westerse wereld?"
|
Belangrijk om te weten is dat het christelijk geloof het tegenovergestelde was van het verhaal waar men in geloofde. Het was het tegenovergestelde van de manier van denken van die dag.
|
Begrippen als vrijheid, vriendelijkheid, vooruitgang en gelijkheid bestonden niet in het Romeinse Rijk. Mensenrechten ook niet. Individuele rechten ook niet. De keizer was bijna de facto God zelf. Tom Holland heeft hier veel over geschreven in het boek genaamd Dominion, ook een aanrader!
|
Vroege christenen werden vervolgd omdat ze een ander verhaal predikten: dat de heerser van het rijk NIET God is.
|
Jezus predikte de scheiding van deze politiek en God; de scheiding van geloof en staat. Als gevolg daarvan werd hij gekruisigd en werden veel van zijn volgelingen vermoord door Nero (tussen 54 en 68 na Chr.), Domitianus (81-96 na Chr.), Trajanus (98-117 na Chr.) en Decius (249-251 na Chr.). Dit nieuwe verhaal was een bedreiging voor de Romeinse heersers.
|
Trek de parallellen van hoe er veel pogingen zijn geweest om bitcoin te "doden", niet met fysieke vervolging maar met een informatieoorlog. Niet met fysiek geweld, maar met desinformatie. Bitcoin bedreigt de status quo, net zoals het christendom het Romeinse Rijk bedreigde.
|
Maar hoe wordt de obscure beweging van Bitcoin in de 21e eeuw de dominante kracht, vergelijkbaar met de vraag die Scrivener stelde over het christendom? Misschien ligt het antwoord in de volgende parallel.
|
3. Exponentiële grassroots groei Socioloog Rodney Stark schat in “The Rise of Christianity” dat de kerk vanaf het jaar nul met 40% per decennium begon te groeien, een bescheiden 3,4% per jaar. In het jaar 300 telde het aantal christenen misschien wel 6 miljoen: ongeveer een tiende van het rijk.
|
Ondanks tegenstand bleef het leger van gelovigen groeien. Grassroots, peer-to-peer. Het was niet de staatsgodsdienst, het was een vreedzaam leger van gelovigen dat het woord verspreidde, wat resulteerde in een exponentiële groei van zijn volgelingen. De counterculture werd steeds dominanter.
|
Misschien zie je wat ik hier doe. Het was de meme die alle Bitcoiners wel kennen: Gradually, then suddenly. Tegen de stroom in.
|
4. Bekering van keizers/politici | In 312 vond er een grote verandering plaats: keizer Constantijn bekeerde zich tot het christendom. Zoals Stark schrijft: |
| "Constantijns bekering zou beter gezien kunnen worden als een reactie op de enorme exponentiële golf die gaande was, niet als de oorzaak ervan". |
|
Leven we in hetzelfde tijdperk, waarin natiestaten Bitcoin beginnen te omarmen? Waar politici zich niet meer zo sterk verzetten, maar flirten met het idee om het serieus te nemen?
|
En opnieuw de parallel: het reageert op de exponentiële golf van vooruitgang, maar het is niet de oorzaak ervan.
|
Of Constantijn nu Nayib Bukele, Donald Trump of Milei is: het maakt niet uit. Het is de dynamiek die ertoe doet. De counterculture wordt zo dominant, dat de "heersers" van de wereld er deel van willen uitmaken.
|
Er zullen "regels" volgen die de ideologie, beweging en overtuigingen zullen verdedigen.
|
5. Tolerantie en bescherming van ideologie In 313 verleende het Edict van Milaan van deze Constantijn namelijk de vrijheid aan christenen, iets wat opmerkelijk was voor die tijd. Het werd het model voor godsdienstvrijheid voor de eeuwen die volgden. De christenvervolging was voorbij.
|
Het tij keerde en in 380 maakte keizer Theodosius het christendom tot de officiële godsdienst van Rome, meer dan de helft van de bevolking was al bekeerd. In een paar korte eeuwen was het christendom veranderd van radicale tegencultuur naar de dominante denkwijze en religie.
|
Dit was een buitengewone verschuiving in de relatie van de kerk met de wereld. Het edict verleende uitdrukkelijk godsdienstvrijheid aan christenen, die het voorwerp waren geweest van vervolging. Maar het gaat nog verder: het verleent vrijheid aan alle andere religies. Tot het jaar 410, toen de wereld compleet veranderde.
|
Het veranderde van grassroots, bottom-up adoptie naar een soort natiestaat adoptie. Een die werd aangestuurd door decreten en edicten, in plaats van de analoge cyberhornets van die tijd. Maar tegelijk werden de ideeën van aflaten ook via deze edicten geïntroduceerd, iets waar Maarten Luther in de jaren 1500 tegen vocht. De staat en de kerk werden te veel met elkaar verweven. De middeleeuwen deden haar intrede.
|
De wereld veranderde van het staatloze christelijke geloof en bewoog (terug) naar een systeem waarin de staat en de kerk weer met elkaar verbonden waren: de rooms-katholieke Kerk, en dat bleef zo tot de eerder genoemde Reformatie. De Romeinen die eens zo tegen de kerk vochten, legden de basis aan het rooms-katholieke geloof.
|
6. Val van het rijk, einde van de status quo Als mensen het hebben over de val van het Romeinse Rijk, bedoelen ze meestal de 5e eeuw, toen de westelijke helft viel. Maar er was ook een oostelijke helft, bekend als het Byzantijnse Rijk (met als hoofdstad het huidige Istanbul).
|
Hoe verhield dit zich tot de beweging die ooit Cult was, en nu plotseling Cultuur was geworden?
|
Het was Augustinus, de Noord-Afrikaanse bisschop (354-430), die de basis legde voor een nieuw filosofisch, theologisch en juridisch systeem. Hij maakte onderscheid tussen het kwetsbare aardse rijk en het eeuwige hemelse koninkrijk. Rome was "een stad van de mens", die viel. Maar de "stad van God" was voor altijd.
|
Hij bleef de rooms-katholieke Kerk scheiden van het geloof dat het ooit was. Dit onderscheid was van vitaal belang en leidde tot het concept van "het seculiere rijk". Hij plantte de eerste ideeën van "de scheiding van kerk en staat" opnieuw, die zich door heel Europa verspreidden.
|
De parallel en les hier zou kunnen zijn dat narratieven (of het nu om Bitcoin of het christendom gaat) kunnen worden overgenomen. En kan eeuwen duren om het narratief terug te krijgen, maar/en alleen nadat een rijk is gevallen.
|
Of we nu verwijzen naar "The Fourth Turning" van William Strauss en Neil Howe of "Changing World Orders" van Ray Dalio. Om te behouden, heeft de cultuur/ideologie/religie heeft actieve monitoring nodig tegen tegenkrachten.
|
7. Missionarissen die het woord verspreiden De manier waarop de kerk haar invloed probeerde te verspreiden, werd een kwestie van vele eeuwen (en vele mislukkingen). In het verleden probeerden rijken hun invloed bijna altijd met geweld te verspreiden. Het christendom is vanaf het begin een missionair geloof geweest. Om deze reden stuurde paus Gregorius de Grote Augustinus naar Engeland om de Angelsaksen te bekeren.
|
Augustinus kreeg van Gregorius het bevel om alleen "zachte middelen" (gentle means) te gebruiken. Zijn doel was overtuiging (persuasion). Zijn methode was: onderwijzen en preken. En hij was succesvol, bekeerde koning Aethelbert van Kent en werd de eerste aartsbisschop van Canterbury.
|
Je ziet wellicht waar ik het weer over heb: de parallel met Bitcoin. Bitcoin is een soortgelijke vreedzame revolutie, een missionaire beweging, van degenen die willen dat hun cult verandert in een cultuur. "Gentle means", educatie, onderwijs, overtuigingen.
|
Of in plebs-terminologie: Orangepilling.
|
8. Overtuiging en educatie zijn de sleutel In de daaropvolgende decennia en eeuwen zette deze beweging zich voort. De Engelse monnik Bonifatius (675-754) werd vanuit het voorheen "barbaarse" Engeland naar "het Oosten" gestuurd - in dit geval de Saksen in de Germaanse landen. Om ze te orangepillen tot het christendom.
|
In de woorden van zijn adviseur, de bisschop van Winchester, was zijn doel "hen te overtuigen met veel documenten en argumenten". Deze missie van overtuiging (persuasion) en educatie was grotendeels succesvol.
|
Tegenwoordig is hij beter bekend als "de apostel van de Germanen". Hij werd in Nederland (Dokkum) vermoord.
|
Bonifatius hield vast aan een beleid van geweldloosheid en een vreedzame missie, zelfs tot aan de dood. Een andere beroemde schrijver over dit onderwerp, Tom Holland, vat de les die we van Bonifatius leren samen: "bekeren was opvoeden". "To convert was to educate"
|
In de volgende eeuw was deze les hard nodig voor de Frankische koning Karel de Grote (742-814). Karels weg naar de macht was bruut. Toen de Saksen hem in de weg stonden, onthoofde Karel de Grote er 4.500 op één dag. Er zijn naast deze nog meer redenen waarom de middeleeuwen vandaag de dag geassocieerd worden met wreedheid.
|
Is "Bitcoin als wettig betaalmiddel", of dit nu vreedzaam of gewelddadig is, de weg vooruit? Worden we "middeleeuws" met dit soort maatregelen van "legal tender", om van cult naar cultuur te gaan, van tegencultuur naar dominante cultuur?
|
De vreedzame revolutie zit hem juist in de manier zonder wetten en decreten. De scheiding van geld en staat was ooit toch een doel? Of is het nu een middel?
|
9. Tijdperk van de Verlichting Alcuin van York (735-804) was stoutmoedig genoeg om kritiek te uiten op de manier van Karel de Grote. "Een persoon kan in het geloof worden getrokken, maar niet gedwongen". Wees een vuurtoren, geen sleepboot!
|
De officiële leer van de kerk zou later instemmen met Alcuin's standpunt. In de 12e eeuw waren alle "harde middelen" verboden, omdat geloof voortkomt uit de wil, niet uit dwang. Verlichting komt door educatie en overtuigingskracht.
|
Er is werk aan de winkel. Grassroots. Educatie. Peer-to-peer. Niet aangestuurd door politici, noch tegengewerkt door degenen die aan de macht zijn. Door educatie en overtuigingskracht. Regels zonder heersers.
|
Want uiteindelijk, met de kruistochten en de Spaanse inquisitie, zijn er duidelijke voorbeelden van de kerk die weer "harde middelen" gebruikt. Bitcoin opdringen aan mensen zal nooit de manier zijn: het is een cheatcode naar het einddoel. Om te slagen, zullen we een missionaris moeten zijn.
|
Afsluitend Ik wil op geen enkele manier het christendom als geloof en Bitcoin als technologie met elkaar vergelijken.
|
Ik had er vooral plezier in om de sociologische fenomenen van deze twee tegenculturen met elkaar te vergelijken; hun grassroots groei, de missionarissen die beide bewegingen kennen en de rol van de staat. en instituen daarbij.
|
Satoshi gaf het eerste zetje, met 31 oktober (Whitepaper Day) en het Genesis Block op 3 januari.
|
Laten we vooral religie en persoonlijk geloof niet mengen met monetaire systemen, hoewel er veel overeenkomsten zijn in de cultuur die het met zich meebrengt.
|
Laten we vooral leren van het verleden, van Constantijns Edict en van Augustinus, van Karel de Grote (en vooral Alcuin van York), van Bonifatius en van Maarten Luther. En van Satoshi Nakamoto.
|
|
|
|
