Lieve lezer,
Bestaat er een ruimte buiten de politiek? Het klinkt bijna als een schandelijke vraag in hoogst gepolitiseerde tijden. Als je niet op de barricaden staat, laat dan op zijn minst je stem horen op een (kerst-)diner. Zwijgen is medeplichtigheid. Dat zegt mijn buikgevoel.
En dan lees ik dit, van Maria João Pires, een van 's werelds grootste vertolkers van Mozart en Beethoven: "Muziek is niet zomaar een menselijke schepping. Een componist heeft krachten in zich die wij niet kunnen verklaren." Het weerspiegelt een visie die eeuwenoud is: klassieke muziek draagt een transcendente kracht in zich. Kort daarna wees een radioluisteraar mij op iets anders: "De uitzending Stilte van Klara is gewijd aan verstilling, verbondenheid en warmte, en dan kiezen ze voor een uitvoering door het Israëlisch filharmonisch orkest?!”
Het roept vragen op over de betekenis van Europese klassieke muziek – zo oud als de klassieke muziek zelf. Is het, zoals Pires suggereert, een uitdrukking van iets hogers? Of een middel tot propaganda, zoals de Klara-luisteraar betoogt? Zoals bij alle grote vragen, zal ook dit geen of-of verhaal zijn. Maar het levert een probleem op: kunnen beide wel naast elkaar bestaan?
Dit jaar probeerde ik dat ‘hogere’ zelf te ervaren tijdens uitvoeringen van Schubert, Rachmaninov of Liszt door meesterlijke pianisten in de beste concertzalen. Ik wilde me laten meevoeren door de melodie om het sublieme uit eerste hand te ervaren. Maar het lukte niet. Wat ik zag, was niet het sublieme. Ik hoorde niet de harmonische stuwingskracht van de werken. Ik zag, ergens in de verte op mijn netvlies gebrand, rookpluimen. Trillende aarde. Vallende bommen. Ik probeerde te begrijpen waarom. De gedachte drong zich op dat dezelfde klassieke muziek door de meest machtige en gewelddadige regimes wordt gepromoot en gesubsidieerd. Amerika. Rusland. Israël. China. Zijn de talloze competities niet ook een politiek middel om de superioriteit ten opzichte van elkaar, en de ander, uit te drukken?
Net toen ik mezelf begon te verwijten dat muziek voor mij geen ‘toegangspoort tot het transcendente’ was, stuitte ik op Hoofd vol klanken van muziekrecensente Annemarie Peeters. Het liet me inzien hoe ik willens nillens verstikt was geraakt in één perspectief op wat luisteren naar klassieke muziek kon betekenen.
Peeters schreef haar boek door te luisteren naar een componist en te voelen hoe daar verhalen uit ontstonden. Die verhalen noteerde ze. Haar inspiratie kwam van Pauline Oliveros, die haar aanzette om steeds minder muziek te be-schrijven en in plaats daarvan te wachten op wat kon ontstaan tijdens, doorheen en dankzij het luisteren.
Verhalen verzinnen, beelden oproepen – het gebeurde af en toe spontaan tijdens een pianoconcert. Bepaalde melodieën werden wiegende takken van treurwilgen onder de gietende regen, andere pianosonates riepen beelden op van soldaten in loopgraven, mannen op een rij vlak voor de kogels van het vuurpeloton. Het geweld staat niet langer in de weg van ‘het sublieme’, de verhalen versterken net mijn luisterervaring (volgens Oliveros en Peeters). Gewelddadig, ja, maar óók vredevol. Schitterend, én modderig. Is dat niet subliem?
In eenzaamheid en verbondenheid, naast elkaar en met elkaar, met vallende bommen en vredevolle kerstliederen, op naar een nieuw jaar. Fijne én vervelende feesten gewenst!
Hanna Karalic
redacteur non-fictie |
|
| Oproep: Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! |
| Tekst: Redactie | Beeld: Helena de Koning | Leestijd: 7 tot 11 minuten |
|
| |
| Oproep: Illustreer jij de volgende cover? |
| Tekst: Redactie | Beeld: Helena de Koning |
| Voor het volgende papieren nummer van Hard//hoofd zijn we ook op zoek naar een illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees hier de oproep! |
|
|
| Verhaal: Lichamen en monden |
| Tekst: Pieter Van de Walle | Beeld: Anna Boulogne | Leestijd: 5 tot 7 minuten |
|
| |
Hard//hoofd is het onafhankelijke literaire magazine met de meeste abonnees! Ontdek, net als 2.100 anderen, ook de stemmen die de toekomst van het literaire veld gaan bepalen.
Schrijf je nu in als abonnee voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste magazine. Zie hierboven de cover van ons laatst uitgegeven magazine. |
|
| Steun Hard//hoofd en verzamel kunst. |
|
Onze kunstverzamelaars zorgen dat wij onze makers een vrije ruimte kunnen blijven bieden en hen optimaal kunnen ondersteunen. Als dank ontvangen zij gesigneerde kunstwerken van talentvolle kunstenaars. Eerdere kunstwerken waren van Jan Hoek, Nastia Cistakova, Raquel van Haver en Fenna Schilling.
Doe ook mee en steun nieuwe stemmen. Zeker in deze tijd. |
|
|
|
