De nasleep van de Capitool-bestorming | En de 'éénpartijstaat' van Joe Biden

Die dag fietste ik rond het Capitool. Een paar maanden geleden had ik het in vijf minuten gedaan. Nu kostte het me er twintig: het Capitool en overheidsgebouwen in een wijde cirkel eromheen zijn hermetisch afgegrendeld met stalen hekken die aan de bovenkant zijn afgezoomd met rollen ijzerdraad met scheermesjes eraan. Erachter stonden tientallen soldaten van de Nationale Garde met het geweer in de hand – de reservetroepen die het ministerie van Defensie op 6 januari urenlang liet wachten alvorens ze in te zetten om de bestorming te keren.

Zo’n 250 mensen zijn aangeklaagd voor de bestorming van het Capitool en FBI-directeur Wray verklaarde over hen in zijn Senaatsverhoor, op donderdag, dat er geen bewijzen zijn gevonden dat er ook verdachten bijzitten die op 6 januari fingeerden dat ze Trump-aanhangers waren. Toch bleven sommige Republikeinse senatoren tijdens dat verhoor hun best doen om er een meer algemene, en dus wie weet ook extreem-línkse, geweldsuitbarsting van te maken. „Ik hoor u zeggen dat het moeilijk is de aanvallers in één hokje te stoppen”, zei senator John Cornyn (Texas) tegen de FBI-directeur. Misschien, maar Wray noemde desondanks als de twee belangrijkste groepen onder de verdachten: leden van milities als de Proud Boys en witte racisten.

Al fietsend rond het Capitool bedacht ik me dat de aanvallers een belangrijk doel toch hebben bereikt. Ze zijn erin geslaagd het hart van de Amerikaanse democratie weg te stoppen achter staal en ijzerdraad. Met al die gewapende troepen eromheen oogt het Capitool als een parlementsgebouw in een autocratie. Optisch heeft de democratie, heeft de regering-Biden aan legitimiteit ingeboet. En ik hoorde daar iets van terug bij Kim Wehle, die ik sprak over een stuk over het stemrecht dat onder vuur ligt. „De Amerikanen staan voor de keuze tussen democratie en iets anders”, zei ze. „En de Republikeinen willen kennelijk een soort autocratie.”

De Republikeinse leider in de Senaat, Mitch McConnell, zei dat de opstelling van het Witte Huis „een eind heeft gemaakt aan een reeks coronamaatregelen die door beide partijen werd gesteund”. Op verschillende toonhoogten lieten Republikeinse senatoren horen dat het Amerika van Joe Biden een éénpartijstaat is. Dat is wat je noemt een krachtig politiek narratief, zeker in tijden van polarisatie, in een land dat ongeveer 50/50 is verdeeld (precies als de Senaat dus). Je politieke tegenstander beschuldigen van autocratische trekjes doet het goed bij een nijdige achterban.

Maar de vraag is: hoe nijdig ís die achterban van de Republikeinen eigenlijk over deze kolossale overheidssteun? Initiatiefnemer van het wetsvoorstel in de Senaat, Bernie Sanders, wees op enkele peilingen die lieten zien dat een ruime meerderheid van de Amerikanen dit voorstel steunt, en ook „50 procent van de Republikeinse kiezers”, zei Sanders. „Hoe kan het dan dat er niet één Republikeinse senator te vinden in die het voorstel steunt?”

Deze peiling van de Monmouth University laat inderdaad zien dat 62 procent van de Amerikanen Bidens maatregelen steunt. Van de ondervraagde Republikeinen vond 33 procent het voorstel goed, maar 53 procent van hen steunde het kenmerkende punt: de cheque van 1.400 dollar voor Amerikanen met lage en middeninkomens. Een kleine meerderheid van de ondervraagden (53 procent) was zelfs voor de stijging van het minimumloon naar 15 dollar per uur. Biden wilde dat graag in deze wet regelen. Volgens de Senate parlementarian – een onafhankelijke scheidsrechter van wiens bestaan ik nu pas hoorde – kon zo’n maatregel niet in deze procedure worden opgenomen. Gematigde Democraten trokken daarop hun steun aan dat deel van de wet in.

Wat ik nog interessanter vond, is de steun die Politico optekende onder Republikeinse burgemeesters in rode staten als Texas, Florida en Arizona. „In een crisis en noodsituatie, laat je je partijlidmaatschap bij de deur achter en zorg je dat je samen door de crisis komt”, zo werd de burgemeester van een stad in Arizona geciteerd. Het laat zien dat in de landelijke politiek aan polarisatie veel meer waarde wordt toegekend dan in de lokale politiek. Politico zag er al het bewijs in voor nieuwe breuklijnen in het Republikeinse bolwerk.

CONCURRENTEN. Goed, in de politiek wil bipartisanship dus niet lukken. Maar in het bedrijfsleven is het Biden wel gelukt. Nadat Johnson & Johnson een vaccin tegen het coronavirus had ontwikkeld dat noodgoedkeuring had gekregen van waakhond FDA bleek dat het farmaceutisch bedrijf in zijn eentje niet in staat zou zijn miljoenen vaccins te produceren. Onder de regering-Trump was al geprobeerd de grote farmaceuten tot samenwerking te brengen, maar dat liep allemaal tamelijk traag.

In februari belden topambtenaren van het Witte Huis met Johnson & Johnson en drongen aan op „stoutmoedige gebaren”. Dat resulteerde in contact met concurrent Merck, dat zijn eigen jacht naar een vaccin al had opgegeven. Maar het bedrijf wilde wel helpen bij de productie van de vaccins van Johnson & Johnson.

Het leidde vorige week dinsdag tot een triomfantelijke persconferentie van president Biden, die de verwachting uitsprak dat rond eind mei alle volwassen Amerikanen gevaccineerd zouden kunnen zijn. Succes – of soms alleen al de schijn daarvan – is de sleutel tot legitimiteit van een regering. Geen wonder dat Biden na het aannemen van de coronawet zei dat hierdoor „het vertrouwen in de overheid zal toenemen”.