Op 11 en 12 maart 2025 organiseerden het Data Spaces Support Centre (DSSC) en de Data Space Business Alliance (DSBA) het Data Spaces Symposium in Warschau. Met meer dan 800 deelnemers uit 40 landen en 150 sprekers was het een smeltkroes van kennis en innovatie.

Collega's van het EU-team van Geonovum waren ook aanwezig op dit symposium en  spraken vele (zowel nationale als internationale) collega's uit het werkveld. Als rode draad in zowel de gesprekken als de sessies kwamen drie thema’s naar voren: behoefte aan versnelling, aandacht voor standaardisatie en de kansen van AI.

> lees meer

Europa en Nederland willen (ruimtelijke) opgaven beter kunnen ondersteunen met actuele en betrouwbare data. Europa heeft daarom de realisatie van zowel dataspaces als digitale tweelingen geïnitieerd en in wetgeving vastgelegd. In Nederland wordt via de beleidsvisie Zicht op Nederland ondertussen gewerkt aan een Nederlandse data space voor de fysieke leefomgeving. 

> Lees meer

Deze wetgevingsmonitor is een product van het EU Datanetwerk. Een netwerk dat mede op initiatief van het EU-team van Geonovum tot stand is gekomen. Het is een overheid-breed netwerk dat overheidsorganisaties verbindt om Europese ontwikkelingen en verplichtingen op het gebied van data te volgen. Hierdoor wordt kennis en kunde ontsloten voor overheidsorganisaties, zodat wij beter kunnen voldoen aan EU wet- en regelgeving. 

> Bekijk de EU wetgevingsmonitor
> Meer over het EU-Datanetwerk

Op een tweedaagse bijeenkomst is medio maart het SAGE-project - de Data Space for a Sustainable Green Europe – gelanceerd. Belanghebbenden uit het hele Europese datalandschap zijn hierin verenigd om de voortgang op de Europese Green Deal te versnellen. 

In samenwerking met het ministerie van VRO werken Geonovum en Sogelink in SAGE mee aan een use case voor bodemcirculariteit en grondstromen. Deze dataspace is van cruciaal belang voor een betrouwbare uitwisseling van grondstromendata, met inbegrip van bodempaspoorten en -certificaten, tussen alle belanghebbenden op het gebied van vraag en aanbod van grond uit de publieke en private sector in heel Europa. 

> lees meer

Om vertrouwd data te kunnen delen, heeft IDSA, de International Data Space Association, het DataSpace Protocol ontwikkeld. Het DataSpace Protocol bevindt zich in het proces om een ISO standaard te worden. Dit protocol speelt ook een rol bij het standaardisatiewerk bij CEN / CENELEC. Daarom wil Geonovum meer kennis en ervaring opdoen met dit protocol. 
 

Bij vertrouwd datadelen is niet alleen standaardisatie op de data-laag - de Data Plane - nodig, het is ook belangrijk dat de ‘Control Plane’ gestandaardiseerd is. Het Control Plane is het deel van een netwerk dat bepaalt hoe gegevens het beste kunnen worden doorgestuurd. 

In de basis bestaat het DataSpace Protocol uit 3 protocollen:

• Het Catalog protocol om (afhankelijk van je rechten) de catalogus van een ander in te mogen zien. Bij open data zal dat de hele catalogus zijn, maar bij vertrouwde data, komt het ook voor dat je uberhaupt niet mag weten dat de data bestaan. Het Catalog protocol handelt af dat je de metadata te zien krijgt die je mag zien
• Het Contract Negotiation Protocol. Zodra je weet welke dataset je wilt hebben, start de onderhandeling over het contract en het uiteindelijk tekenen van het contract. Bij vertrouwd datadelen zal er immers sprake zijn van gebruiksvoorwaarden
• Het Transfer Process Protocol. Nog niet de daadwerkelijke data-overdracht (dat gaat via het Transport protocol), maar de afspraken die daarvoor nodig zijn

TNO heeft een implementatie van het dataspace protocol (welke ook gecertificeerd is door IDSA) gedaan; de TNO Security Gateway (TSG). Samen met Sogelink, provincie Friesland en Kadaster zet Geonovum nu een experiment op  om ervaring op te doen met dit dataspace protocol. De ervaringen uit het experiment worden na afloop gepubliceerd. 

. 

De standaarden waaraan Geonovum meewerkt gaan over het functioneren van dataspaces en datamanagement aspecten voor dataspaces.

Functioneren van dataspaces
De werkgroep voor standaarden voor de werking van dataspaces (JTC25-WG2), buigt zich over de volgende standaarden: 

• Harmonised standards on Trusted Data Transactions
• Part 1: Terminology, concepts and mechanisms
• Part 2: Trustworthiness requirements
• Part 3: Interoperability requirements
• Technical specification(s) on a maturity model for Common European Dataspaces 

Voor de trusted data transactions geldt dat de standaarden volgend jaar (2026) al klaar moeten zijn. Het werk voor het Raamwerk om de volwassenheid van dataspaces te kunnen benoemen (maturity model) loopt door tot in 2027. 

Datamanagement in dataspaces 

De andere werkgroep waarin Geonovum meewerkt (JTC25-WG3), gaat over data management aspecten (voor dataspaces). De Europese Commissie vraagt standaarden voor catalogi en ontologieën. Geonovum draagt in deze werkgroep onder andere haar kennis en ervaring met DCAT profielen aan. 

Heb je vragen over dit werk of wil je iets aandragen, neem dan gerust contact op met het EU team van Geonovum!