Half uurtje is genoeg voor draai van Jetten | Grapje Rutte valt verkeerd

HALF UURTJE UITSTEL: Ruim acht uur lang werd er gedebatteerd over de avondklok. De uitkomst: die gaat niet om 20.30 uur, maar om 21.00 uur in. Het was een kleine geste van het kabinet aan partijen die nodig waren om een meerderheid te krijgen: met name D66 had een zetje nodig. Rob Jetten zei vorige week nog: „Een avondklok, doe het alsjeblieft niet.” Gisteren „worstelde” zijn fractie nog en zou D66 een avondklok die om 20.30 uur in zou gaan in elk geval niet steunen. Maar toen premier Mark Rutte toezegde dat de avondklok misschien ook wel een half uurtje in zou kunnen gaan, was Jetten tevreden: „Dat is al beter dan 20.30 uur”, aldus Jetten. „We zijn niet blind voor het advies van experts”, lichtte hij later toe. Uiteindelijk kwam de motie die pleitte voor een avondklok vanaf 21.00 uur van zijn hand. Daardoor konden ook andere kritische partijen, als ChristenUnie, GroenLinks en SP, ook instemmen. Het leek een politiek slimmigheidje: in het OMT-advies stond dat de avondklok tussen 20.00 en 21.00 uur in zou moeten gaan. Met de keuze van het kabinet voor een ingangstijd van 20.30 uur konden kritische partijen tijdens het debat nog een half uurtje uitstel binnenhalen.

EEN VEEL ZWAARDERE MAATREGEL: Hoe gaat het nu verder? De avondklok gaat op zaterdag in. Die geldt dan dus vanaf 21.00 uur en duurt tot 4.30 uur. In principe geldt die tot 9 februari. Een week eerder, op 2 februari, komt het kabinet met een besluit of het pakket verder wordt verlengd. Eerste prioriteit is om de basisscholen weer te openen (hoewel daar in de Kamer niet zo heftig over is gedebatteerd werd dat diverse keren „een veel zwaardere maatregel” genoemd). Daarnaast wil Rutte ook „hardgrondig” van de avondklok af. Maar als de cijfers niet goed genoeg zijn, kan ook de avondklok worden verlengd. Daar moet de Kamer, in tegenstelling tot andere maatregelen, wel mee instemmen.

GRAPJE! Een opmerkelijk moment uit het debat: demissionair premier Mark Rutte leek wel erg overmoedig, toen hij tegen Rob Jetten zei dat hij misschien nog wel machtiger was dan toen zijn kabinet nog niet was gevallen. „U kunt ons niet meer wegsturen”, lichtte hij toe. Een grapje, zei hij later. Toen Kamervoorzitter Khadija Arib hem op die opmerking aansprak, nam hij de uitspraak terug. Ook Kees van der Staaij (SGP) waarschuwde Rutte: „Individuele bewindslieden zijn nog altijd weg te sturen.” Het grapje viel niet bij iedereen even goed. Zo stelt Pieter Omtzigt (CDA) dat het niet „getuigt van een diep en oprecht besef van de schade aan de ouders en de rechtstaat” die is veroorzaakt door de toeslagenaffaire, waar het kabinet uiteindelijk over viel.

TOCH LAKKEN BIJ DE WOB: Het kabinet blijft sowieso worstelen met de toeslagenaffaire. Een belangrijk verwijt aan het kabinet was de gebrekkige transparantie. Als reactie daarop wilde Rutte de Wet openbaarheid bestuur, op basis waarvan documenten bij de overheid opgevraagd kan worden, verruimen. Er zijn namelijk ‘weigergronden’ om delen van documenten zwart te lakken of helemaal niet te verstrekken, en de meest gebruikte is de ‘persoonlijke beleidsopvatting’ van ambtenaren. Die werd wel erg breed ingezet - en zodra iets is weggelakt is ook niet meer te controleren of het terecht is. Rutte zei daarom: „Die gaan we schrappen.” Maar nu blijkt dat daar niks van terechtkomt. Uit een Kamerbrief van minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) blijkt dat dat alleen geldt voor documenten die naar de Kamer worden gestuurd - niet voor wat wordt opgevraagd met een beroep op de Wob.