NRC

Even een licht onderwerpje deze zaterdagochtend, dacht ik: kwantumfysica. Recente experimenten in de die tak van de natuurkunde, waarin de kleinst mogelijke deeltjes worden onderzocht, zetten het heersende wereldbeeld in de wetenschap op zijn kop, en er rollen conclusies uit die bijna niet te bevatten zijn. Niet door mij in elk geval.

Hoe meer data je over de wereld verzamelt, hoe beter je weet hoe die in elkaar zit - toch? Volgens onze gast, natuurkundige en filosoof Bernardo Kastrup, is dat een grote misvatting. Hij laat op basis van recente experimenten in de kwantumfysica zien dat er iets rammelt aan de belangrijkste aannames van veel wetenschappers - en technologiebedrijven. Als je maar ver genoeg inzoomt op materie, dan verdwijnt die materie. En wat dacht je van het fenomeen kwantumverstrengeling, daarbij kunnen piepkleine deeltjes op lichtjaren afstand toch met elkaar verbonden zijn. Dat is niet uit te leggen vanuit de dominante aanname dat alles is terug te leiden tot meetbare materie. Maar hoe dan wel?

Volgens Kastrup dwingen de bizarre bevindingen op kwantumniveau tot een totaal andere blik op de aard van de meetbare werkelijkheid, de toekomst van de wetenschap en uiteindelijk zelfs ons eigen bewustzijn. Er zijn experimenten waaruit lijkt te blijken dat de kleinste deeltjes zich bewust kunnen zijn van of ze gemeten worden of niet. Ja echt. Het gebeurt ons niet vaak dat we in één gesprek anders leren kijken naar de kosmos én ons eigen bewustzijn, maar dat is precies wat er in de nieuwe Future Affairs-podcast gebeurt. Ik moet er nog steeds een beetje van bijkomen.

Luister nu

Je hoeft kwantummechanica zelf niet te begrijpen, om te snappen dat dit veel zal veranderen. Kwantumtheorie is al een eeuw oud, maar de bewijzen zijn pas recent gevonden. Nu wetenschappers steeds beter de kwantumrealiteit leren begrijpen, leidt dat bijvoorbeeld tot nieuwe computers die op een heel andere manier werken dan de huidige: kwantumcomputers. Die kunnen sommige taken waarschijnlijk veel sneller uitvoeren en berekeningen maken die het voorstellingsvermogen te boven gaan.

Harvard Business Review: Ben je klaar voor de revolutie in kwantumcomputers?

Er zijn allerlei nieuwe technieken en methodes in ontwikkeling die gebruik maken van de inzichten uit de deeltjesnatuurkunde. Nanotechnologie, kwantumcomputers, en andere toepassingen beloven de komende decennia grote invloed te krijgen op ons dagelijks leven. En het dwingt ons om diepe filosofische vragen in een heel ander licht te stellen. Het zorgt er ook voor dat de druk toeneemt op kwantumfysici om hun bevindingen beter uit te leggen aan normale mensen. Ik merk zelf dat ik over dit onderwerp echt in een wormhole aan het belanden ben van allemaal studies, boeken en podcasts hierover, de een nog fascinerender dan de ander.

Blijkbaar raakt dit onderwerp ook een snaar bij luisteraars en lezers. Ik krijg de laatste dagen opvallend veel reacties met mooie lees-, luister- en kijktips over de vreemde kwantumtoekomst. Hier een kleine selectie.

Patrick van der Duin publiceerde een uitgebreid rapport over hoe kwantumtechnologieën zich ontwikkelen.
Ton Baggerman schreef eerder al een boek over de existentiële vragen die kwantumfysica oproept, The universe, life and everything.
Karin van den Broeke wees me op het nieuwe boek van de Italiaanse natuurkundige Carlo Rovelli: Helgoland. Ook dat gaat over hoe de recente vindingen in de kwantumfysica centrale aannames in de wetenschap op losse schroeven zetten.
Camilla Nieman tipte deze geweldige TED Talk van cognitief psycholoog Donald Hoffman, over hoe het kan dat we met ons menselijke brein de realiteit niet zien zoals hij is.
Linda Dronkers-Steijn schreef zelf een boek over hoe kwantumfysica ons anders kan laten kijken naar onszelf: Golven van geluk.

🔥Mijn favoriete NRC-journalistiek

Een vis die leeft op acht kilometer diepte was de inspiratiebron voor een Chinese onderwaterrobot van siliconen.

Goudkoorts en geen regels: de ruimte als het Wilde Westen.

Volvo maakt vanaf 2030 alleen nog elektrische auto’s.

Onze angst voor het virus geeft de staat te veel ruimte.

Totalitaire technologie gaat ons allemaal aan.

Ik wil van mijn smartphone af.

🚀 Uit het Future Affairs-netwerk

Tips? Graag per mail of via m’n LinkedIn.

Kunstenaar Daan Roosegaarde onthulde zijn Urban Sun, een UV-kunstwerk dat publieke ruimtes virusvrijer moet maken.

Klimaatschrijver Joop Hazenberg publiceerde zijn boek Zo redden we de wereld, en ik interviewde hem daarover in NRC.

Countrymanager Willeke Binnendijk lanceerde met haar collega’s van genaologie-platform MyHeritage een nieuwe deepfake-achtige techniek, DeepNostalgia, om oude foto’s van overleden dierbaren met hulp van AI te laten bewegen.

Impact manager Barbara Putman Cramer en haar collega’s startten een nieuw digitaal magazine over duurzame verandering, Stepping into your courage.

Politicoloog Maarten Koningsveld publiceerde zijn boek Democratie in crisis.

AI-onderzoeker Aimee van Wynsberghe schreef een paper over hoe kunstmatige intelligentie kan bijdragen aan de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN.

Peter Paul Kleinbussink, directeur Intratuin Nederland, en Koos Biesmeijer, wetenschappelijk directeur van het Naturalis Biodiversity Center lanceerden een biodiversiteitsdashboard om mensen planten te laten kopen die beter zijn voor de biodiversiteit in de stad.