Beste lezer,
Kunnen standbeelden ook sterven? Deze vraag las ik kort geleden in een tekst over het werk van kunstenaar Anne Wenzel, en hield mij sindsdien bezig. De vraag richtte zich vooral aan het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn. Het standsbestuur had namelijk begin februari besloten om de beslissing over wat er met het al jaren omstreden beeld van Coen moest gebeuren, opnieuw uit te stellen. Coen staat bekend als ‘De Slachter van Banda’, vanwege zijn moordpartijen op de inwoners van de Banda-eilanden in 1621, waar hij het handelsmonopolie op nootmuskaat voor de VOC wilde bestendigen, waarbij hij 14.000 van de 15.000 mensen de dood in joeg. Anne Wenzel maakte een hedendaagse versie van dit beeld, overgoten met bronskleurig glazuur, waarbij de bovenkant weggevroten lijkt te zijn door rottend keramiek.
We kennen allemaal het beeld van de woedende massa die in 2020 het besmeurde beeld van Edward Colston tot een zeemansgraf veroordeelde. Weliswaar gebeurde dit niet op volle zee, maar in het ondiepe havenwater van Bristol, waar hij van zijn sokkel werd getrokken. Het beeld werd later weer opgevist en wordt nu liggend - bijna opgebaard - in een glazen kist in het lokale museum in Bristol tentoongesteld. Het kroos en modder zijn er afgepoetst, maar de bloedrode grafitti op zijn kraag herinnert aan de reden waarom Edward Colston opnieuw moest sterven. De voortdurende verering van een man - door middel van een publiek standbeeld - die op grote schaal betrokken was bij slavernij was een symbool voor hedendaags racisme dat de bewoners van Bristol niet langer pikten.
In Nederland staat het beeld van Jan-Pieterszoon Coen, ‘onze’ Colston, nog altijd rechtop in het midden van het marktplein van Hoorn, ondanks dat het beeld sinds de oprichting in 1893 omstreden is en er over de jaren heen vele protestacties hebben plaatsgevonden tegen het beeld. Volgens cultuurwetenschapper Ann Ringey zijn deze protestacties tegen standbeelden signalen van een veranderend wereldbeeld. Ze schrijft dat zodra iemand een standbeeld krijgt, dit deze persoon paradoxaal genoeg onzichtbaar maakt, maar dat veranderende tijdsbeelden standbeelden plotseling weer in het voetlicht plaatsen. Dat deze beelden vervolgens worden beklad, geblinddoekt en neergehaald, voegt historicus David Olusoga toe, is geen aanval op de geschiedenis, maar geschiedenis zelf.
Toch liep de geschiedenis in Hoorn deze maand anders dan in Bristol toen het standbeeld van Coen bediscussieerd werd tijdens de Black Lives Matter protesten in 2020. Ruim 4500 mensen ondertekenden dat jaar namelijk een petitie om het standbeeld te laten staan. Niet alleen de bewoners, maar ook het stadsbestuur van Hoorn besloot na de verkiezingszege van de PVV in november hun excuses voor het slavernijverleden in te trekken. Begin deze maand werd besloten de lotsbestemming van het standbeeld uit te stellen - maar eerlijk gezegd betwijfel ik of het ingrijpen van een stadsbestuur hier wenselijk is. Het zou een sterke boodschap kunnen zijn, maar het is duidelijk dat dat niet de wens is van het bestuur. Ik denk dat de woorden van Olusoga ook de andere kant op kunnen werken. Als het neerhalen van beelden geschiedenis is, is het feit dat ze er nog staan dat ook. Het is pijnlijk dat deze massamoordenaar nog als bron van trots wordt beschouwd, maar het weghalen van het standbeeld zal dit feit niet veranderen. Sterker nog, ik betwijfel of weghalen niet gelijk staat aan wegkijken, en of het gat wat achterblijft op de sokkel niet enkel zal worden gevuld met meer woede over het heden, in plaats van erkenning van een verheerlijkt verleden. Misschien is de compromis om het dode beeld van Anne Wenzel te plaatsen, als duider van het nu – waarin het verleden soms nog glinstert, maar er duidelijk sprake is van afbraak.
Groeten,
Laura Korvinus
redacteur |
|
| Column: Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je |
| Tekst: Marthe van Bronkhorst | Beeld: Jasmijn ter Stege | Leestijd: 5 minuten |
|
| 'Als je je psycholoog écht een brevet van onkunde wil geven, moet je haar uitnodigen voor je euthanasiefeest. ' |
|
| Fictie & Poëzie: Kür op muziek |
| Tekst: Nelson Morus | Beeld: Katja Grosskinsky | Leestijd: 7 tot 11 minuten |
|
| |
| Aaah!: Neoliberaal Lang Covid |
| Tekst: Harriet Bergman | Beeld: Judith Habraken | Leestijd: 10 tot 16 minuten |
|
| |
| Aaah!: Vijftig jaar vrijheid van beweging |
| Tekst: Tom Kniesmeijer | Beeld: Tsjisse Talsma | Leestijd: 9 tot 14 minuten |
|
| Tom Kniesmeijer leerde dansen op de remixes van discopionier Tom Moulton. Nu zijn eerste kennismaking met de muziek van deze sterproducent bijna vijftig jaar geleden is, blikt hij terug en komt hij tot een inzicht over onze tijd. |
|
| Steun Hard//hoofd en verzamel kunst. |
|
Hard//hoofd biedt ruimte aan nieuwe stemmen. Op Hard//hoofd vinden zij een plek voor experiment, vertrouwen en kwetsbaarheid. Een plek om elkaar te steunen en zich open te stellen binnen de veilige ruimte van ons medium. In deze tijd is zo'n vrije ruimte harder nodig dan ooit.
Om deze ruimte te behouden is ook jouw steun essentieel. We maken Hard//hoofd samen met alle mensen die het belangrijk vinden dat een vrije ruimte voor experiment en ontplooiing bestaat. Zet je wanhoop om in daadkracht en sluit je aan! |
|
|
Onze kunstverzamelaars zorgen dat wij onze makers een vrije ruimte kunnen blijven bieden en hen optimaal kunnen ondersteunen. Als dank ontvangen zij gesigneerde kunstwerken van talentvolle kunstenaars. Eerdere kunstwerken waren van Jan Hoek, Nastia Cistakova, Raquel van Haver en Sanja Marušić.
Doe ook mee en steun nieuwe stemmen. Zeker in deze tijd. |
|
|
|
