| Goedemorgen! Saaie campagne? Allesbehalve: nu Hoekstra en het CDA maar geen koers kunnen vinden, blijkt hoeveel kanten het nog op kan gaan. Het bedrijfsleven blijkt een kort geheugen te hebben als het op kabinetten aankomt. En: een kijkje in de Twitterfabriek en de partijkassen. |
DE WET VAN MURPHY: Er zijn CDA’ers van wie de campagne liever vandaag dan op 17 maart voorbij mag zijn. Na de ww-uitglijder en de matige debatoptredens van Hoekstra wordt binnen het CDA alweer gemijmerd over de campagne die had kunnen zijn onder Pieter Omtzigt, schrijft Lamyae Aharouay. In het AD haalt spindoctor Jack de Vries al de Wet van Murphy aan: alles wat fout kan gaan, gaat fout. En op Twitter noemde Sywert van Lienden, die zelf meeschreef aan het verkiezingsprogramma, de mismatch tussen dat programma en de CPB-doorrekeningen gisteren „een zooitje”. Die doorrekeningen zorgden ervoor dat de CDA-lijsttrekker bij Nieuwsuur weer een antwoord schuldig moest blijven over zijn eigen cijfers, dit keer over de eigen bijdrage voor de huisarts. In hetzelfde interview werd Hoekstra geconfronteerd met een projectie van een schaatsbaan waarin alle bedrijven in het CDA-drama nog eens bondig werden samengevat, en deed hij een poging het boetekleed aan te trekken. Hij had rond de ww „zelf voor onrust gezorgd”. Je kunt die CDA’ers die verlangen naar het eind van de campagne wel begrijpen.
Alles ligt open: Hoekstra’s campagnemissers zijn niet alleen zuur voor het CDA, ze breken ook het hele speelveld – en de scenario’s na 17 maart – open. Dat de VVD de grootste wordt, is haast onvermijdelijk. Sterker: de kans lijkt kleiner geworden dat veel kiezers de VVD nu voor het CDA zullen verlaten. Maar daaronder wordt het spannend. Andere partijen, en dan vooral D66, zien ineens volop kansen om het CDA van de troon te stoten als tweede partij aan de formatietafel. Misschien is zelfs de PVV nog in te halen, al krijgt Geert Wilders dankzij drie debatten met Rutte – de eerste is vanavond, bij Pauw – nog alle kansen zich op te werpen als de grote tegenstrever van Rutte. Hoe het ook zij: Wilders is door praktisch iedereen uitgesloten van regeringsdeelname. De terugkeer van het CDA in een nieuwe coalitie leek juist een vanzelfsprekendheid. Een kleiner CDA kan minder eisen – of zelfs buiten de boot vallen. En zo beweegt alles.
Mark het merk: Rutte lijkt tussen dit strijdgewoel soeverein naar een verkiezingszege en een vierde kabinet te surfen. Ook Kaag kon bij Jinek tegenover de premier niet veel meer dan speldenprikjes uitdelen. Maar toch: echt gemakkelijk oogt Rutte niet in interviews en debatten. Dat komt doordat hij moeite heeft met zijn rol in een VVD-campagne die volledig om hem draait, vertelt sociaal psycholoog Tom Postmes aan Petra de Koning. „Want wat is hij? De jeune premier of elder statesman? En vindt hij zichzelf een leider? In de zomer zei hij nog: luister niet naar míj, maar naar het virus.” |
|
|
|
| GEEN ACTIEVE HERINNERING: Bekenden van Rutte weten dat hij altijd al premier wilde worden, maar in een interview met de Volkskrant doet de VVD-lijsttrekker alsof hij van niets weet. „Je hoort toch brandweerman te willen worden? Het zegt mij niks, maar ik geloof het onmiddellijk als ze het zeggen. Ze zullen er niet over liegen.” Inhoudelijk valt vooral het afdekken van de rechterflank op: Rutte zegt dat hij in 2016 „op het punt stond” de grenzen te sluiten vanwege de vluchtelingencrisis, en dat bij een soortgelijke crisis alsnog wil doen. O ja, de suggestie dat ook zijn partij de ww versobert (hij gaat in het eerste deel omhoog, daarna omlaag), vindt hij „gelul”. |
|
|
|
| ONVOLTOOIDE STRIJD: Het onderwerp domineert geen debatten, maar medische ethiek, het heetste hangijzer van de vorige formatie, maakt een sluipende comeback als verkiezingsthema. Als het aan D66-lijsttrekker Sigrid Kaag ligt, verdienen onderwerpen als donorwetgeving, euthanasie of voltooid leven een debat in de Kamer en horen ze niet in een regeerakkoord thuis. De boodschap is duidelijk: D66 had meer vooruitgang willen boeken in Rutte III, bijvoorbeeld met de voltooid-levenwet. De ChristenUnie hield dat toen tegen. En wat herhaalt CU-leider Gert-Jan Segers juist deze week? Zijn belofte aan de achterban dat zijn partij een „hogere prijs” zal vragen om opnieuw in een kabinet te stappen. Met als prioriteit: medische ethiek. |
|
|
|
ONGEVRAAGD STEMADVIES: Het Nederlandse bedrijfsleven is kort van memorie. Als het aan VNO-NCW ligt, de machtige werkgeverslobby, dan moet het huidige kabinet worden voortgezet. Iets minder dan een kwart van de 460 geënquêteerde ondernemers is voor Rutte IV (liefst trouwens zónder ChristenUnie). De VNO-NCW-leden lijken te zijn vergeten dat Rutte III helemaal niet dat ‘kabinet van het grote bedrijfsleven’ was, het etiket dat de linkse oppositie er in 2017 graag op plakte. Ga maar na: de meeste cadeautjes die waren beloofd gingen niet door. Geen afschaffing van de dividendbelasting. Geen verlaging van de winstbelasting. En de vervanger, de investeringsregeling BIK, staat in de programma’s van de meeste regeringspartijen nu al op de tocht.
Ongevraagd stemadvies II: Een tweede stemadvies kwam woensdag van de Nederlandse Orde van Advocaten. Die toetste de verkiezingsprogramma’s op rechtsstatelijkheid. Wat blijkt? De twee grootste regeringspartijen VVD en CDA behoren tot de groep die het slecht doen. Sommige van hun plannen zijn „regelrecht in strijd met de rechtsstaat”. Ook bij andere partijen regent het gele en rode kaarten: alleen D66, GroenLinks en PvdA scoren een voldoende. |
|
|
|
| TWITTERFABRIEKJE: Het CDA mag dan het meeste geld in online campagnes steken – afgelopen week gaf de partij 158 miljoen euro uit aan digitale reclames – dat is nog geen garantie op succes. Geert Wilders weet een miljoenenpubliek te bereiken zonder dat hij daar een cent aan sociale media voor nodig heeft, constateert collega Rein Wieringa in een analyse van de online berichten van Wilders en Thierry Baudet (FVD). Die laatste steekt natuurlijk wél veel geld in zijn campagnes, en bereikt zo nog meer mensen. De succesformule: ze profiteren allebei van een harde kern die volop retweet, deelt en verspreidt. |
|
|
|
| GEEN RODE CIJFERS BIJ DE SP: Alle partijen bulken van de begrotingsplannen, maar hoe staat het eigenlijk met hun eigen kas? Het ministerie van Binnenlandse Zaken geeft een inkijkje met het verse overzicht van grote donaties aan alle partijen die deelnemen aan de verkiezingen. De best gespekte kas is van de SP: die haalde dankzij de verplichte ledenafdracht sinds begin 2020 meer dan 6,6 miljoen euro op aan giften van 4.500 euro of meer. GroenLinks (1,8 miljoen), dat ook veel geld ophaalt onder de eigen volksvertegenwoordigers, volgt op ruime afstand. D66, dat een miljoen kreeg van een techmiljardair, is nummer drie. Ook FVD boerde goed, met dank aan vijf ton uit Hongkong. De verrassendste uitkomst is de grootste gift aan een individuele kandidaat: die was voor Volt-lijstduwer Reinier van Lanschot. Hij ontving 17.500 euro, van een Amsterdamse investeerder. |
|
|
|
GEEN SCHRIK: Er werd – tussen de studio’s van Nieuwsuur, Op1 en Jinek door – ook nog in de Tweede Kamer gedebatteerd. Pim van den Dool keek naar het 33ste coronadebat, viel bijna in slaap en hoorde premier Rutte de gedane suggesties uit de Kamer ongevraagd recenseren als „niets waar ik nu vreselijk van schrik”. Het mag dan campagnetijd zijn, zelfs nu slaagden veel partijen er niet in de details van maatregelen te overstijgen en een fundamenteel debat te voeren. Hier was geen vuiltje aan de lucht voor crisismanager Rutte.
Test test test: En dat terwijl er reden tot klagen is. Zo schrijft De Telegraaf vandaag over de testsamenleving die de hooggespannen verwachtingen niet lijkt waar te maken. Het digitale toegangspaspoort is niet bedoeld voor de horeca. Het systeem gaat ook niet of nauwelijks gebruikmaken van sneltesten aan de deur, maar is berekend op de oude PCR-test. En de kosten zijn voor de ondernemer. Niet de gedroomde revolutie, kortom. Ook Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) tempert de verwachting alweer: „Ik heb het woord ‘testsamenleving’ nooit gebruikt.” |
|
|
|
| CAMPAGNEWATCH: Dit gebeurde er nog meer: Mag ik dan bij jou: Corinne Ellemeet, nummer twee op de lijst van GroenLinks, sluit een fusie van haar partij met de PvdA na de verkiezingen niet uit, zei ze bij Dit is de Dag. Allemaal anders: Denk, Nida, Bij1 benadrukken in hun partijprogrammas’ alle drie dat ze het helemaal anders willen doen. Prioriteit: de antiracismestrijd. Maar ook al leeft dat thema, ze weten er hun achterban maar moeilijk mee te bereiken, schrijft Floor Boon. Ruzie, continued: Even leek de rust teruggekeerd bij 50Plus, want de nummers 1 en 3 zouden een kop koffie gaan drinken om hun twist over de AOW-leeftijd uit te praten. Maar nu lijsttrekker Liane den Haan pas ná 17 maart tijd voor koffie blijkt te hebben, is de maat voor Ellen Verkoelen vol: „Aan mij ligt het niet om plooien glad te strijken.” Campagnekrakers: Een goed gekozen liedje kan een campagne versterken. Maar in meerpartijenland Nederland zijn de risico’s voor partij en artiest ook groot, lezen we in NRC. Over de carnavalskraker voor Hoekstra en punk voor Sylvana Simons.
Op de post: Het briefstemmen blijkt geen sinecure. Van de al aangekomen stemmen per post is 2,5 procent ongeldig, zei minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) gisteren in EenVandaag. Ter vergelijking: van alle stemmen in 2017 was 0,3 procent ongeldig. De fout valt nog te repareren voor wie de stem al heeft uitgebracht, zei Ollongren ook, maar het aantal ongeldige stemmen kan zo nog aardig oplopen. |
|
|
|
| LOKAAL IS HET SCHRAAL: Gemeenten kijken met angst en beven voorbij 17 maart. Als het nieuwe kabinet geen andere keuzes maakt, „dreigt het gevaar van een verdere uitholling van de lokale democratie”. Harde woorden van de Raad voor Openbaar Bestuur, die de gemeentefinanciën achteruit ziet hollen. Titia Ketelaar heeft de details. |
|
|
|
| STOLPNIEUWS: De FNV heeft een nieuwe baas, en Tuur Elzinga is zijn naam. Hij was eerder de FNV-onderhandelaar die in mei 2019 het openbaar vervoer een dag platlegde bij landelijke pensioenstakingen en kort daarna de vertraagde stijging van de AOW-leeftijd regelde. Leuk nieuws voor de SP, dat voor het eerst in de geschiedenis van de FNV de voorzitter van de bond levert. En een meevaller voor het volgende kabinet, want Elzinga is gematigder dan zijn concurrent Kitty Jong. Jong keerde zich tegen grote polderakkoorden, Elzinga wil juist graag onderhandelen met Den Haag en heeft daar een groot netwerk, ook omdat hij bijna tien jaar in de Eerste Kamer zat. |
|
|
|
| WAT WIJ LUISTEREN: In de nieuwe aflevering van Haagse Zaken hoor je Pim van den Dool over het coronadebat dat toch geen echt verkiezingsdebat werd, Folkert Jensma over de rechtsstatelijkheid van partijen en Lamyae Aharouay over het momentum van Sigrid Kaag en de missers van Wopke Hoekstra. | |
|
|
|
| WAT WIJ VOLGEN: Door zijn afzegging voor het Nieuwsuur-interview is de hoofdattractie van de avond niet Geert Wilders, maar... Geert Wilders, in het Pauw-debat met Mark Rutte (22.10 uur). Debat van het Oosten. |
|
|
|
| Quote van de dag: | | „Hij moet een beetje hollig klinken.” | | Farid Azarkan (Denk) kreeg op campagne de vraag hoe je een goede watermeloen uitzoekt. Zijn geheim: je moet erop tikken. |
|
|
|
|
|
