Tamara van Ark is per 1 december de nieuwe voorzitter van de Federatie Landbouw en Zorg (FLZ). Ze pakt de functie met veel energie op, omdat ze vanuit haar achtergrond in sociale zaken, welzijn én zorg heeft gezien dat de zorgvraag van morgen betrekking heeft op al die drie terreinen.
Zorg is een groot politiek thema. Niet voor niks, want met verdergaande vergrijzing en toenemende zorgvraag bij meerdere doelgroepen, stevenen we af op een kostenpost van 25% van ons Bruto Nationaal Product. Naast geld is ook personeelsgebrek een issue: veel zorginstellingen kampen met open blijvende vacatures en een daaraan gerelateerde te hoge werkdruk voor bestaand personeel. Dit zet de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg in Nederland onder druk.
Tamara van Ark: “Het mooie van zorgboerderijen is, dat zij met hun zorg op veel aspecten van de zorglandbouw hele logische en nuchtere antwoorden bieden. Het is de plek waar zorg en welzijn, en formele en informele zorg samenkomen. Door mensen op te nemen in een mini-gemeenschap waar ze echt mee kunnen doen, ontstaat vaak weer een nieuwe kracht. En door actief samen te werken met het thuisfront en andere vormen van zorg en welzijn in de gemeenschap, kun je echt maatwerk bieden om mensen zo zelfstandig mogelijk hun leven vorm te laten geven.”
Als je zo werkt, kan er ineens veel meer dan zorg of dagbesteding. Op zorgboerderijen krijgen mensen de kans om nieuwe dingen te leren, of te (re) integreren richting werk of onderwijs. Een voorbeeld is zorgboerderij Slangenburg in Doetinchem, waar de deelnemers vanuit de zorg naar werk kunnen ontwikkelen. Er is een hovenierstak en een stratenmakersbedrijf uit ontstaan. Bij zorgboerderijen waar veel ouderen komen, zie je dat mensen opbloeien als ze weer mee kunnen doen aan allerlei activiteiten, en door het buitenleven in beweging komen. En er zijn veel meer van dat soort voorbeelden waarbij deelnemers weer écht gaan meedoen in de maatschappij.
Daarbij is de zorglandbouw ook een plek waar het populaire woord ‘domeinoverstijgend’ in de praktijk wordt gebracht. Het betekent dat in zorginstellingen mensen met verschillende zorgvragen bij elkaar kunnen zijn, en dat de financiering van zorg niet onderbroken wordt als mensen van het ene soort zorg overgaan naar een andere soort zorg. Het kwaliteitskader voor de zorglandbouw zorgt voor kwaliteitsborging op verschillende zorgdomeinen en maakt daarmee doorgaande financiering mogelijk.
Tamara van Ark was een jaar minister Medische Zorg en Sport in het kabinet Rutte III. Daarvoor was ze staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Tweede Kamerlid en wethouder in Nieuwerkerk aan den IJssel en Zuidplas. Ze hield zich altijd bezig met het sociale domein en kwam ook in haar hele loopbaan regelmatig op zorgboerderijen. “Omdat mensen daar echt gezien en gehoord worden, werkt het.”

Federatie blij met nieuwe voorzitter
Esther van Noort van Horses & Co nam afgelopen tijd het voorzitterschap waar. Esther: "Wat mogen we trots zijn als sector dat zo’n vakvrouw met haar kennis en kunde onze voorvrouw wil zijn en hiermee een verbinding wil maken met het Haagse. In het veranderende zorglandschap is blijvend ruimte voor pionierende zorgboeren. Met de FLZ als overkoepelend orgaan van de ongeveer 1000 aangesloten zorgboeren staan we sterk. We zijn klaar voor een prachtige opgave: elkaar blijven vinden en verbinden en blijven staan voor de kracht van de zorglandbouw."
 

Onderstaand artikel is ingestuurd als Opinie, input voor het Grote zorgdebat dat plaatsvond voor de verkiezingen. Het haalde onder andere Binnenlands bestuur, Skipr, en vakblad Boerderij.

Kleinschalige zorg is betaalbaar en toekomstbestendig
Zorg is een groot politiek thema, zoals is gebleken in het grote zorgdebat. Niet voor niks, want met verder gaande vergrijzing stevenen we af op een kostenpost van 25% van ons Bruto Nationaal Product. Naast geld is ook personeelsgebrek een issue: veel zorginstellingen kampen met open blijvende vacatures en een daaraan gerelateerde te hoge werkdruk voor bestaand personeel.
Samenwerking en participatie wordt veelal gezien als oplossing. Door de zorgvrager te laten meedoen in de maatschappij en het persoonlijk netwerk van de zorgvrager en de verschillende hulpverleners samen te laten werken, wordt de zorg draagbaar en betaalbaar en bovendien prettiger voor de mensen in kwestie. In de kleinschalige zorg, zoals op zorgboerderijen geboden wordt, is dit al dagelijkse praktijk. Cliënten krijgen daar professionele zorg en maken daar als deelnemer onderdeel uit van een mini-samenleving. Ze houden zich zo beter staande.
Onder het motto ‘samen-buiten-gewoon’ horen ze erbij en doen mee: samen eten oogsten en bereiden, dieren verzorgen en meebewegen met de structuur van de dagen en seizoenen Dat deelnemers dit waarderen blijkt: ze geven in cliënttevredenheidsmetingen al jaren een 9 voor de ontvangen zorg. Het sluit ook aan bij de titel van het pamflet van de BPSW, NVO, NVAVG en de VGN, dat dient als input voor het grote zorgdebat: ‘een betekenisvol leven, gewoon meedoen en passende zorg voor mensen met een beperking.

Lees verder (2 min)

Met behulp van de Eleven Floawers Foundation werken jeugdzorgboeren aan pilot projecten op de gebieden preventie, instroom, doorstroom en uitstroom. Esther van Noort werkt met zorgboerderij Horses & Co aan preventie. Ze laat zien dat zorg dichtbij onderwijs staat en zo schooluitval kan voorkomen.

Haar project heet Direct & dichtbij en zet in op het bekend en laagdrempelig toegankelijk maken van het ervaringsgerichte leren op de zorgboerderij. Hiervoor bezochten zorgmedewerkers zoals gedragsdeskundigen van Horses & Co de twee scholen in het dorp en het kindcentrum en kwamen leerkrachten naar de zorgboerderij. Daar ervoeren ze als team wat de zorgboerderij voor mensen kan betekenen, dat werken met dieren kan helpen om te verbinden en te spiegelen. Systemisch werken stond en staat in de pilot centraal. Dit betekent dat interventies niet alleen bij het kind dat vastloopt plaatsvinden, maar ook in de wereld rondom het kind. Dus in het gezin, de klas, de sportclub, familie, buren etc.

Lees verder (1 min)

Student Sanne Stokhof van Van Hall Larenstein uit Velp doet in opdracht van de Federatie Landbouw en Zorg onderzoek naar duurzaamheid op de zorgboerderij. Duurzaamheid wordt steeds meer een thema in alle sectoren en zeker ook in de landbouw- en zorgwerelden. Over enkele jaren wordt de verplichte duurzaamheidsrapportage voor het MKB verwacht. Gelukkig zijn veel zorgboeren met dit thema bezig. Ze hebben aandacht voor biodiversiteit, hergebruik en werken met duurzame energie maar zitten ook vol op de ‘People’ kant van duurzaamheid.
Sanne onderzoekt in opdracht van de Federatie Landbouw en Zorg, wat de actuele stand van zaken is met betrekking tot duurzaamheid en welke ondersteuning nodig is om zorgboeren in staat te stellen om stappen te zetten richting verdere verduurzaming.
Sanne: “Ik verdiep me vanuit mijn studie in de relatie tussen mens en natuur. Het mooie van zorgboerderijen is, dat het daar heel vanzelfsprekend is. Uit eigen ervaring weet ik dat iedereen beter wordt van een wandelingetje in de natuur. Daarop voortborduren is een goed idee.
Ik vind duurzaamheid een lastig begrip, omdat het breed en vaag is. Voor de zorgboeren hoop ik dat ik het concreet kan maken en kan laten zien dat je met kleine dingen al veel kunt bereiken. Er is vaak laaghangend fruit dat je zo kunt plukken en dat nog leuk is ook.”
Sanne gaat vijf zorgboerderijen bezoeken in verschillende delen van het land en een enquête afnemen. In haar voorstel zet ze in op de vragen: op welke wijze zijn zorgboeren, die aangesloten zijn bij de Federatie Landbouw en Zorg, in de huidige situatie tot op heden bezig geweest met het verduurzamen van hun bedrijf? Welke huidige en toekomstige regelgeving en wetten met betrekking tot duurzaamheid zijn van toepassing op het midden- en kleinbedrijf (MKB), en wat zijn de vereisten waaraan zij moeten voldoen? Welke direct toepasbare duurzaamheids-verbeteringen kunnen Nederlandse zorgboerderijen, die deel uitmaken van de Federatie Landbouw en Zorg, snel implementeren? Welke begeleiding van de Federatie Landbouw en Zorg hebben zorgboerderijen nodig om stappen te zetten in de richting van verdere verduurzaming?

De afgelopen jaren heeft de Federatie zich samen met de vakgroep Multifunctionele landbouw van LTO Nederland, een aantal Mbo-scholen, het SBB en een aantal zorgboeren flink ingespannen om een erkende Mbo-opleiding voor begeleiders op een zorgboerderij goedgekeurd te krijgen. Na veel hobbels en vurige betogen is ons dit gelukt! Sinds dit schooljaar is er een erkende opleiding voor Werkbegeleider zorgboerderij (niv 3) en Persoonlijk werkbegeleider zorgboerderij (niv 4) beschikbaar.
In de opleiding wordt de koppeling gemaakt tussen de groene omgeving en het bieden van zorg en ondersteuning. Studenten leren hoe zij op een zorgboerderij de veiligheid en welzijn/gezondheid van zowel dieren, planten als deelnemers kunnen bewaken en bevorderen. De inhoud van de opleiding is tot stand gekomen in samenwerking met een groep van inhoudsdeskundigen uit het werkveld (5 van onze eigen collega-zorgboeren!) en het onderwijs. De kernwaarden uit het nieuwe kwaliteitskader voor de zorglandbouw zijn belangrijke uitgangspunten in de opleiding, waardoor studenten leren om de kracht van de zorglandbouw écht tot zijn recht te laten komen.
De opleiding wordt dit schooljaar (2023-2024) op 3 scholen aangeboden: Yuverta Nijmegen en Geldermalsen, Vonk in Alkmaar en Landstede in Raalte. Deze drie scholen bieden de opleiding al een aantal jaren in een pilotvorm (cross-over) aan en hebben zich samen met de Federatie en de andere partijen ingespannen om de opleiding opgenomen te krijgen in het reguliere Mbo-onderwijs. De klassen zitten altijd goed vol. Nu de opleiding erkend is door het Ministerie van onderwijs, kunnen ook andere Mbo-scholen de opleiding aanbieden. De Federatie onderhoudt nauw contact met deze scholen en samen zetten ze zich in voor goed onderwijs, dat aansluit bij de dagelijkse praktijk.

Zorgboer Erik Bassa van de Huiberthoeve uit Hei en Boeicop heeft meegeholpen aan het tot stand komen van de opleiding.

Lees verder (1 min)

De IGJ heeft het toetsingskader voor de gehandicaptenzorg herzien en heeft daarin het Kwaliteitskader voor de zorglandbouw als veldnorm meegenomen. Dit nieuwe toetsingskader vervangt het ‘Toetsingskader voor zorgaanbieders waar mensen wonen die langdurige zorg nodig hebben’ uit oktober 2018.
Het is een mooie stap in verdere implementatie van het Kwaliteitskader. Directeur Maarten Fischer: “Het is een mooie stap in verdere toepassing van het kwaliteitskader. Bij de lancering in juni 2022 waren er al lovende woorden van hoofdinspecteur IGJ Angela van der Putten, nu krijgt het een praktisch vervolg.”