april 2022

bekijk deze nieuwsbrief in uw browser

Nieuws

Big tech

In de wereld van de grote technologiebedrijven voltrekt zich momenteel een ontwikkeling die beroepskansen biedt voor taaldeskundigen. Waar deze bedrijven ingenieurs en softwarespecialisten plegen te rekruteren voor de ontwikkeling en verbetering van machinevertaling, blijken ze daarnaast in toenemende mate personeel aan te trekken met een meer taalkundig profiel. Als informatieplatform voor de taalindustrie signaleert Slator hoe bij bedrijven als Meta, Apple, Google en Tencent een nieuw arbeidsaanbod ontstaat tussen de technische specialismen en de traditionele taken als klantenondersteuning. Uit een artikel getiteld ‘Linguists Wanted! 10 Language Jobs Tech Is Hiring For Right Now’ blijkt dat hier vooral vraag is naar mensen met een vertaalachtergrond, redactionele vaardigheden, of kennis van taaltechnologische hulpmiddelen. Functieprofielen hebben dan bijvoorbeeld betrekking op datalinguïsten voor tekstannotatie en gegevensanalyse, technische vertalers of productmanagers voor de audit van vertalingen in de doeltaal.

Terminologie heeft eveneens een aandeel, zoals in de functie van de taalmanager die zorgt voor coördinatie hierover in overleg met linguïsten. Opvallend in verband met terminologie is eveneens het belang van lokalisering die teksten en hun termen beter moet afstemmen op de cultuur, doeltaal en doelgroep van een regio of land. Voor vele grote techbedrijven maakt dit deel uit van een intern arbeidsproces dat over de afdelingsgrenzen heen zijn beslag krijgt met het oog op de internationale afzetmarkt van hun diensten. De vaststelling van deze arbeidsmarktontwikkeling voor vacatures met een taalkundig aspect ligt in de lijn van een tweede interessant artikel van Slator, dat de complementariteit vermeldt van de menselijke vertaler en vertaalmachine: ‘10 Areas Where Translators Are (and Will Remain) Essential Experts in the Loop’. Zowel in de verschillende fases van de samenwerking als op terminologisch vlak illustreert deze bijdrage de belangrijke rol van de vertaler. Het aanwervingsbeleid van big tech speelt op die relevantie in.

TOTh 2022

De Université Savoie Mont-Blanc heeft met de TOTh-conferenties steeds een actieve rol gespeeld in het onderzoek naar terminologie en ontologie. De zestiende editie vindt plaats van 1 tot 3 juni en opent de eerste dag met een praktijkgerichte opleiding die terminologie beschouwt in het kader van kennistechnologie. Om terminologieën operationeel te maken voor kennisverwerking spelen ontologieën een sleutelrol. Men kan deze laatste vormgeven als computationele weergaves van conceptualiseringen, die inzetbaar zijn voor verschillende doeleinden. Te denken valt onder meer aan gespecialiseerde vertaling, semantische en meertalige zoekmachines, kennisbeheer e.d.

Voor de twee eigenlijke congresdagen (pdf) is een ruim scala aan onderwerpen in het vooruitzicht gesteld. De belangstelling gaat uit naar theorie en methodes, taalkundige en ontologische benadering en uiteenlopende toepassingsgebieden van termbankbeheer, thesaurusopbouw en classificatie, tot digital humanities. Aan disciplines verwant aan terminologie en ontologie wordt eveneens aandacht besteed. Zo is een speciale sessie ingelast over het lexicografisch infrastructuurproject Elexis.

Dynamicity of Specialized Knowledge Categories

Dynamicity of Specialized Knowledge Categories, een Kroatisch terminologieproject dat loopt tot 2023, richt zich op de studie van termeenheden en fraseologie vanuit een vooral framegebaseerd perspectief. In het kader van dit onderzoeksproject vindt in de rechtsfaculteit van de universiteit van Rijeka op 9 en 10 juni een conferentie plaats met als thema ‘Terminology and Specialized Knowledge Representation. New Perspectives on User Needs’.

Deze tweedaagse conferentie wil specialisten samenbrengen uit de terminologie, gespecialiseerde lexicografie, Taal voor Specifieke Doeleinden, computationele linguïstiek enz. om ontwikkelingen in het licht van gebruikersbehoeftes te onderzoeken. De hoofdthema’s die daartoe zijn geselecteerd, hebben onder meer betrekking op terminologiewerkzaamheden gerelateerd aan de coronapandemie, bijvoorbeeld op het vlak van neologismen, de bouw of aanpassing van bestaande terminologiebronnen voor niet-experten, definiëring van rechtsbegrippen voor niet-experten in gebruikershandleidingen, de identificatie en weergave van semantische frames en meerwoordtermen bij het koppelen van algemene en gespecialiseerde terminologische bronnen enz. Meer informatie vindt u hier.

Multilingual digital terminology today

De eerste internationale conferentie onder bovengenoemde titel vindt plaats in Padua op 16 en 17 juni. De invalshoek is terminografisch. In het bijzonder komen thema’s aan de orde zoals de analyse van gebruikersbehoeftes, ontwerpstructuren voor termbanken, weergaveformaten voor data en termbeheersystemen. Bijdragen komen van specialisten uit verschillende disciplines waaronder de terminologie en terminografie, computationele terminologie en linguïstiek, en Natural Language Processing. Het volledige programma en informatie voor deelname is te vinden op de conferentiewebsite.

LREC 2022

De European Language Resources Association die LREC 2020 (Language Resources and Evaluation Conference) door COVID niet kon laten doorgaan, hoopt dat de 13de editie dit jaar onder een gunstiger gesternte van start gaat, en wel in Marseille van 20 tot 25 juni. In zijn lange traditie sinds 1998 stelt LREC zich tot doel om een platform te bieden waar de stand van zaken en uiteenlopende trends met betrekking tot taalbronnen en taaltechnologie, hun toepassingen en de evaluatie van hun methodologieën worden gepresenteerd. Eveneens traditiegetrouw is de wisselende focus op aandachtsgebieden.

Voor het onderdeel terminologie worden de werksessies en tutorials ditmaal in drie sessies gegroepeerd. Een eerste workshop, Term 21, richt zich op de connectie die zich in de 21ste eeuw voltrekt tussen terminologie en webtechnologieën die data machinaal verwerken en koppelen door ontologieën. Aan deze invalshoek ligt de vraag ten grondslag hoe de vorming van interoperabele, samenwerkende terminologiebronnen in verschillende domeinen kan worden bevorderd. Een tweede workshop stelt de vorming en het gebruik centraal van vergelijkbare corpora (corpora met gelijkaardige teksten), en verbindt daarmee een opdracht tot meertalige termextractie. Terminologie komt ten slotte aan bod in een werkbegeleidingssessie die zowel theoretisch als praktisch ingaat op kernaspecten van het ontwerpen en implementeren van een interoperabele, meertalige termbank. Dat gebeurt op basis van de FAIR-principes voor goed databeheer (vindbaarheid, toegankelijkheid, interoperabiliteit en herbruikbaarheid).

Termes et relations 2022

Dat terminologie vaak betrekking heeft op complexe technische voorwerpen en hun onderdelen of op specialistische abstracta vloeit voort uit de aard van het onderwerp. Tot de ‘objecten’ in de brede terminologische zin behoren echter evenzeer alledaagse producten. Zo is brood het thema van de zesde editie van Termes et relations op 26 en 27 augustus in Lublin. Dit thema vertaalt zich in een uitgebreid netwerk van concepten en relaties dat uiteenlopende domeinen bestrijkt zoals de verbouwing van granen, wetgeving en beleid voor landbouw, bakkerijproducten, botanica en, met de religieus-culturele dimensie van Bijbel en liturgie, zelfs de theologie. In dit multidisciplinaire verband stelt men zich tot doel om op basis van parallelle en vergelijkbare teksten onderzoek te verrichten naar tweetalige terminologie.

Verschillende onderzoeksgebieden dienen zich daarbij aan: taalkundige analyse van conceptrelaties en termvorming, tekstgericht onderzoek naar methodes voor termonderzoek op basis van parallelle en vergelijkbare tekstinhoud, aan corpuslinguïstiek gerelateerd onderzoek naar extractie en automatische verwerking van termen, en vertaalproblematiek bij gespecialiseerde en literaire teksten. De congresinformatie wordt hier verder beschreven. 

In memoriam Bodil Nistrup Madsen (1948-2022)

Op 21 januari overleed Bodil Nistrup Madsen (professor emeritus van de Copenhagen Business School). Voor de terminologie heeft zij zowel in de Deense context als internationaal een prominente rol vervuld. In de uitgebreide vakliteratuur van haar hand vormen conceptualisering, kennisstructurering en automatische modellering en validering van ontologieën een centraal aandachtsgebied. Op nationaal vlak is haar naam nauw verbonden met de terminologieorganisatie DANTERM waaraan ze leiding gaf. Een beschrijving van haar loopbaan biedt de eerbetuiging gepubliceerd op de website van de Association for Terminology and Knowledge Transfer - Gesellschaft für Terminologie und Wissenstransfer.

Tools en bronnen

Elexifinder

Zoals de naam Elexifinder aangeeft, werd dit hulpmiddel ontwikkeld in het kader van het Elexis-project (European Lexicographic Infrastructure) als een zoekinstrument, meer bepaald voor lexicografische vakliteratuur. De behoefte aan zo’n apart bibliografisch hulpmiddel houdt verband met het feit dat publicaties in dit vakgebied relatief verspreid zijn over vele tijdschriften, congresbundels en uitgevers. Een andere moeilijkheid bij het opsporen van studies hangt samen met het gegeven dat tal van vakgebieden relevant zijn voor de lexicografie, zoals lexicale semantiek, corpuslinguïstiek en Natural Language Processing. Een bredere thematische invalshoek die recht doet aan deze relaties van de lexicografie is daarom aanbevolen. In dit opzicht blijkt Elexifinder ook nuttig voor een verwante discipline als de terminologie. Voert men een zoekactie uit op het woord ‘term’ of beginlettergrepen van termino(logie) etc., dan verschijnen via automatische suggestie tal van zoekmogelijkheden die verband houden met terminologische bibliografie (o.a. termextraction, medical terminology, frame-based terminology, Terminologisierung) of die relaties met de lexicografie helpen opsporen.

Pinkhof Geneeskundig woordenboek

In 1923 verscheen de eerste druk van het Pinkhof Geneeskundig woordenboek. Oorspronkelijk samengesteld door de Amsterdamse arts Herman Pinkhof (1863-1943), is dit naslagwerk door de jaren heen vele malen herzien en herdrukt en werd het een standaardnaslagwerk voor vele generaties van vooral professionele doelgroepen zoals geneeskundestudenten, artsen en andere medische deskundigen in het Nederlandse taalgebied. In 2012 verscheen de twaalfde, herziene en uitgebreide druk met meer dan 53.000 trefwoorden.

In samenwerking met de Stichting Beheer Database Pinkhof Geneeskundig Woordenboek en met financiële ondersteuning van de Taalunie, heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal nu een versie online gezet. De database daarvoor gaat terug op de editie van 2012 met aanvullingen en verbeteringen in de loop van de tijd. De huidige versie evolueert momenteel nog technisch en nieuwe releases zijn in voorbereiding. Daarnaast heeft de eigenaar kenbaar gemaakt ook inhoudelijk wijzigingen te willen aanbrengen, wat dus op zijn beurt tot aangepaste online versies kan leiden. De Stichting Beheer Database Pinkhof Geneeskundig Woordenboek neemt finaal de beslissingen over de verdere aanpassingen.

Het woordenboek kan u hier raadplegen. Aan de linkerzijde staan de opgenomen, aanklikbare termen. In het centrale zoekveld is het mogelijk om een lemma in te voeren dan wel een variant (bijvoorbeeld geneesmiddelkoorts als variant voor geneesmiddelenkoorts), of om een zoekactie uit te voeren niet alleen op het niveau van lemma of variant maar in de gehele tekst, of alleen in het definitiedeel. Een derde zoekvorm heeft betrekking op bladeren waarbij termen per letter staan gesorteerd. Jokertekens en het minusteken om zoekresultaten te beperken ondersteunen de zoekacties. Lees hier meer over de mogelijkheden.

Uitgelichte term

A/B-test

Een A/B-test is een manier om te ontdekken in welke vorm (een onderdeel van) een webpagina of e-mail het best werkt. Een tijdlang worden aan vergelijkbare groepen bezoekers of ontvangers twee (of soms meer) versies ervan getoond of gestuurd: versie A en versie B (en C, enzovoort).
 
Het publiek wordt niets gevraagd; software volgt nauwkeurig het succes van varianten op basis van kliks, aanmeldingen, verkopen e.d. Op basis van de resultaten wordt na de test voor het latere publiek de best scorende versie gebruikt.

Uitgebreidere uitleg en links naar bronnen op ivdnt.org

Berichten van NL-Term

Simon Stevinpenning

In 2021 werd voor het eerst de Simon Stevinpenning uitgereikt. De laureaat was em. prof. dr. Willy Martin, voormalig voorzitter van het bestuur van NL-Term. Hij ontving de penning wegens zijn grote verdienste voor de terminologie en voor NL-Term. Zie het uitgebreide verslag op de website van NL-Term.

Deze penning heeft NL-Term ingesteld ter nagedachtenis aan Simon Stevin (1548-1620), de natuurkundige, wiskundige en ingenieur die overtuigd was van de waarde van de Nederlandse taal (toen nog het Nederduytsch) en daarom zelf Nederlandse termen ontwierp of hielp verbreiden voor concepten uit diverse wetenschappen. Vele van zijn voorstellen zijn in het huidige Nederlands bewaard gebleven, zoals tal van namen van wetenschappen die eindigen op ‘-kunde’ (wiskunde, geneeskunde, sterrenkunde).

De penning onderstreept de doelstellingen van NL-Term, t.w.

1. het bevorderen van de samenwerking op het gebied van Nederlandstalige terminologie en vaktaal;
2. het bevorderen van de bekendheid en het belang van Nederlandstalige terminologie en vaktaal;
3. het bevorderen van de deskundigheid op het gebied van Nederlandstalige terminologie en vaktaal;
4. het behartigen van de belangen van Nederlandstaligen inzake terminologie en vaktaal.

TiNT-dag 2022

De jaarlijkse TiNT-dag zal dit jaar worden gehouden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en wel op vrijdag 21 oktober (2022). Het thema voor deze TiNT-dag is ‘Terminologie in juridische taal’. Ook deze dag zal hybride zijn qua uitvoering, d.w.z. ter plaatse en online. Nadere informatie volgt via de website van NL-Term en de nieuwsbrief van het INT. Reserveer deze datum alvast in uw agenda.

Groot internationaal congres in 2023

Op donderdag 20 en vrijdag 21 april 2023 organiseert NL-Term een groot internationaal congres met als titel ‘Terminology: domain loss and gain’ aan de KU Leuven, Campus Brussel. Medeorganisatoren zijn het INT, de EAFT (European Association for Terminology) en Infoterm (het International Information Centre for Terminology) met medewerking van de Raad van de Europese Unie. De werktalen zullen Nederlands, Engels en Frans zijn. Houd deze data vast in uw agenda. Meer informatie volgt op de website van NL-Term en in de Nieuwsbrief van het INT.

Statutenwijziging NL-Term

NL-Term heeft onlangs de statuten aangepast in het kader van de nieuwe wet WBTR (Wet bestuur en toezicht rechtspersonen). NL-Term is nu geen vereniging meer, maar een stichting. De officiële naam van de stichting is ‘Stichting NL-Term, veldorganisatie voor Nederlandstalige terminologie’, maar in het dagelijks gebruik zal de kortere naam NL-Term behouden blijven. Verder is er niets veranderd: doelstellingen en werkwijze blijven hetzelfde.

Website en forum

NL-Term heeft al enige tijd een forum opengesteld op haar website. Het is bedoeld als ontmoetingsplaats voor iedereen die belangstelling heeft voor terminologie. Het is een laagdrempelig platform voor uitwisseling van informatie, nieuws, ontwikkelingen op het gebied van Nederlandstalige terminologie, maar ook terminologie en vaktaal in het algemeen. Het is ook een uitgesproken medium om best practices voor de terminologiepraktijk met anderen te delen. Om toegang te krijgen tot dit forum is registratie vereist. Registratie is helemaal gratis. Aarzel niet langer en registreer u!

Agenda

• 1-3 juni 2022, Chambéry (Frankrijk) en online: 16th TOTh International Conference
• 9-10 juni 2022, Rijeka (Kroatië) en online: Dynamicity of Specialized Knowledge Categories
• 16-17 juni 2022, Padua (Italië) en online: Multilingual digital terminology today
• 20-25 juni 2022, Marseille (Frankrijk): 13th Language Resources and Evaluation Conference
• 26-27 augustus 2022, Lublin (Polen): Termes et relations 2022
• 28-29 september 2022, Innsbruck (Oostenrijk): Concept systems and Frames in Terminology