juni 2018

bekijk deze nieuwsbrief in uw browser

Nieuws

Workshop International Congress of Linguists

De twintigste editie van het International Congress of Linguists vindt plaats in Zuid-Afrika in Kaapstad van maandag 2 tot vrijdag 6 juli. Het congresprogramma van vijf dagen biedt ruimte voor een tweedaagse workshop waarin terminologie aan bod komt onder de titel The revival of the lexicon: on the crossroads of lexicology, lexicography and terminology. Ook het Instituut voor de Nederlandse Taal draagt bij aan het programma. De lezing van Frieda Steurs (directeur Instituut voor de Nederlandse Taal) beschouwt de beschrijving van juridische terminologie in het licht van de gewijzigde verhouding tussen terminologie en lexicologie. Naar de vroegere inzichten vormde terminologie meer een perifeer gebied binnen de taalkunde en, werden in de traditie van E. Wüster, vaktaal en algemene taal als aparte, zelfstandige domeinen onderscheiden. Recenter krijgt echter het lexicon veel aandacht vanuit onder meer de cognitieve semantiek en gaat de hedendaagse lexicologie eerder uit van continuïteit tussen algemene en gespecialiseerde woordenschat. De nieuwe inzichten creëren mogelijkheden voor de terminografie en helpen de afstand tegenover de theoretische linguïstiek te overbruggen. Aansluitend bij deze ontwikkelingen stelt deze bijdrage de specifieke aard van rechtstaal centraal en bepleit daarbij een specifieke benadering van rechtstermen aan de hand van voorbeelden uit juridische woordenboeken.

Tanneke Schoonheim (hoofdredacteur Algemeen Nederlands Woordenboek) gaat op haar beurt in op het fenomeen dat vaktaalwoorden steeds vaker doordringen in de algemene taal. Een voorbeeld daarvan zijn medische termen die in de dagelijkse taal frequent in de plaats treden van de niet-specialistische aanduidingen uit de algemene taal. Met de vaststelling dat een aantal vaktalige woorden deel gaat uitmaken van de algemene woordenschat, rijst ook de vraag naar het opnamebeleid en de beschrijvingswijze van woorden met een specialistische oorsprong, in algemene, Nederlandstalige woordenboeken.
 

Project ‘Vertalen Snomed’

In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is Nictiz eind 2017 begonnen met het project ‘Vertalen Snomed’. Snomed is een internationaal, medisch terminologiestelsel met ruim 340.000 termen waarvan 86.750 internationale termen met bijbehorende synoniemen naar het Nederlands worden vertaald. Het betreft termen over verrichtingen, diagnoses, lichaamsstructuren en allergene stoffen. Inmiddels zijn in totaal 31.000 termen naar het Nederlands vertaald. Deze vertalingen komen de ‘eenheid van taal’ ten goede. Concreet bevordert dit het delen van informatie tussen zorgverleners onderling en met patiënten, het voorkomen van verkeerde interpretaties, de inzet van beslissingsondersteuning (clinical decision support), hergebruik van gegevens voor wetenschappelijk onderzoek, kwaliteitsregistraties en facturatie.
 

Diploma terminologie in Frankrijk

In Frankrijk gaat de eerste academische opleiding in de terminologie van start in het academiejaar 2018-2019. Organisatoren zijn de Université Savoie Mont-Blanc en de Universidade Nova de Lisboa. Het studieprogramma behelst 126 uur en beoogt de noodzakelijke kennis over te dragen voor terminologiebanken en terminologiebeleid binnen instanties. De opleiding voorziet in gemeenschappelijke modules en keuzemodules, en sluit af met de implementatie van een terminologieproject. Een inhoudelijke beschrijving vindt u hier. Als docenten treden onder meer op: Christophe Roche, Université Savoie Mont-Blanc ; – Rute Costa, Universidade Nova de Lisboa ; – Cécile Frérot, Université Grenoble Alpes ; – Valérie Delavigne, Université Sorbonne nouvelle-Paris 3 ; – Dardo De Vecchi, Kedge Business School ; – Danielle Candel, Université Paris-Diderot ; – Nicolas Birouste, AFNOR Normalisation ; – Rodolfo Maslias, DG de Traduction du Parlement européen, Luxemburg.

Terminologiekaart van Europa

Een geografisch overzicht van de instellingen die in Europa de terminologiebelangen behartigen, wordt aangeboden door het Catalaanse terminologiecentrum Termcat. Een recente update van de gegevens in een landkaart annex lijst kunt u hier raadplegen.
 

Terminologie en computerwetenschap

Wie interesse heeft voor de relatie tussen terminologie en de ontwikkeling van taaltechnologie vindt wellicht het beknopte, Franstalige artikel van Rosa Cetro interessant, vermeld bij Termcoord onder de titel Tool Evaluation in the Context of Terminological Work. De auteur beschrijft kort de ontwikkeling van de computationele terminologie. De toetsing van drie softwaretools uit de recentere fase illustreert hoe terminologie nu essentieel corpusgericht is en hoe de computationele ontwikkeling de grenzen aangeeft van de vroegere Wüsteriaanse opvatting. Deze laatste visie stelt nog concepten centraal volgens een taxonomische kennisweergave en beschouwt termen primair als eenduidig toegekende etiketten. Daartegenover ontstaat behoefte aan een nieuw theoretisch model dat de functie van termen syntagmatisch, d.w.z. in teksten, bestudeert.

Ook de dissertatie van de auteur “Lexique-grammaire et Unitex: quels apports pour une description terminologique bilingue de qualité?“ is online beschikbaar.

Terminology and e-dictionaries

Voor 2019 plant het tijdschrift Terminology een speciaal nummer onder de titel Terminology and e-dictionaries. Een ‘call for papers’ loopt momenteel. Het beoogde thema is de ontwikkeling en het gebruik van digitale terminologiebronnen, in het bijzonder de manieren om terminologische data en bronnen te koppelen en te integreren zodat een menselijke of machinale gebruiker over een efficiënte toegang beschikt.

Tools en bronnen

Extractie van Engelse termen

Om Engelse termen te extraheren heeft Logrus Global een nieuwe tool ontwikkeld: Prospector. Het gebruik van de extractietool is gratis maar registratie is wel noodzakelijk. De teksten moeten worden geüpload. Een vergelijkende studie met vier andere extractietools over de performantie kan worden opgevraagd.

Top tien van onlinewoordenboeken en databases

Naast hun vertrouwde woordenboeken en glossaria van klanten beschikken vertalers graag over online databases om termen en woorden snel te kunnen opzoeken. Een handige top tien is samengesteld door Albion Languages en bevat aanklikbare links naar achtereenvolgens: Microsoft Language Portal, Linguee Dictionary, IATE, Glossary Links, EU Jargon and Alternatives, EUR-LEX, Multilingual Chemical Terminology, MediLexicon, MedlinePlus en TechTerms.

Grammaticale termen

Waar de behoefte aan duidelijke termen vaak in eerste instantie wordt geassocieerd met de bedrijfswereld, blijkt ook telkens het belang van terminologie in non-profitsectoren. In dit geval heeft de Taaladviesdienst van het Genootschap Onze Taal voor het grammaticaonderwijs in het Nederlands een praktisch boek gepubliceerd voor docenten, scholieren en studenten. In Grammatica. 150 begrippen verklaard en toegelicht wordt een breed scala aan grammaticale termen uitgelegd – van ‘zelfstandig naamwoord’ tot ‘rangtelwoord’ en van ‘lijdend voorwerp’ tot ‘bepaling van gesteldheid’.

Digitale termen

Terminologie is in de regel het werkterrein van vakdeskundigen en taalspecialisten. Daarnaast doen zich echter ook ontwikkelingen voor in de distributie van vaktalen. Steeds meer komt de gemiddelde taalgebruiker in contact met gespecialiseerde taal. Een belangrijke oorzaak daarvan is de toenemende beschikbaarheid van digitale omgevingen die het gedrag van taalgebruikers wijzigt en hen toegang biedt tot gespecialiseerde woordenschat. Omgekeerd creëert het gebruik van internet en digitale media weer termen die zich in brede kring verspreiden. Illustratief zijn de volgende 20 gangbare termen waarvan de betekenissen in een kort artikel worden toegelicht (sharenting, trolling, catfishing, netiquette enz.)

Bericht van NL-Term

Aankondiging/uitnodiging TiNT 2018
Terminologie: problemen en uitdagingen

Op 26 oktober 2018 organiseert de vereniging NL-Term, in samenwerking met het Steunpunt Nederlandstalige Terminologie van het Instituut voor de Nederlandse Taal, voor de tiende keer de TiNT-dag. TiNT staat voor Terminologie in het Nederlandse Taalgebied. Dit jaarlijks terugkerende evenement biedt een forum aan beroepsbeoefenaars, onderzoekers, studenten en belangstellenden op het gebied van de Nederlandstalige terminologie. TiNT geeft aldus de deelnemers de gelegenheid tot het uitwisselen van kennis en ervaring en tot netwerken. De dag is tevens bedoeld om zowel het onderzoek als de praktijk op het gebied van de Nederlandstalige terminologie te presenteren aan een breed publiek. TiNT 2018 heeft als thema Terminologie: problemen en uitdagingen en vindt plaats bij KU-Leuven, Campus Antwerpen, van 9.30 tot 17.30 uur.

Omdat dit de tiende TiNT-dag is en tevens het afscheid van prof. dr. em. Willy Martin als voorzitter van NL-Term, wil NL-Term er een feestelijk en internationaal tintje aan geven. Naast vijf sprekers uit Vlaanderen en Nederland is er een spreker uit Griekenland en een uit Duitsland. Het is een goede gelegenheid om terug te blikken en vooruit te kijken naar de toekomst. Dit wordt weerspiegeld in het thema en de keuze van sprekers.

Tijdens de borrel, die gratis wordt aangeboden, wordt tevens afscheid genomen van prof. dr. em. Willy Martin, die meer dan tien jaar voorzitter is geweest van NL-Term.

Programma

Spoedig zult u de gelegenheid krijgen om zich in te schrijven voor deze TiNT-dag via de evenementenwebsite van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Zodra dit mogelijk is, krijgt u als abonnee van de nieuwsbrief Terminologie hiervan apart bericht.

Agenda

• 3-7 september, Antwerpen: International Translation Technology Summer School

• 9-13 juli, Wenen (Oostenrijk): Termnet International Terminology Summer School
• 14-16 september, Tbilisi (Georgië): First International Conference in Terminology
• 25-28 september , Grenoble (Frankrijk): Conférence LTT 2018
• 22-23 november, San Sebastian (Baskenland): 9th EAFT Terminology conference

• 2-6 juli, Kaapstad (Zuid-Afrika): 20th International Congress of Linguists