De zorglandbouw staat er goed voor. Meer dan 900 bij de Federatie aangesloten zorgboerderijen bieden jaarlijks meer dan 30.000 cliënten goede zorg. Jongeren, ouderen, mensen met een psychische aandoening of verstandelijke beperking: allerlei doelgroepen ervaren dagelijks of wekelijks de kernwaarden van de zorglandbouw, samen te vatten onder Samen, Buiten, Gewoon.

Tijdens de Open dag op 1 juni stellen zorgboerderijen in het hele land hun erf open, zodat bezoekers het zelf ook kunnen ervaren. Je kunt op zorgboeren.nl zien welke zorgboerderij meedoet. De meesten zullen op 1 juni open zijn, een enkeling kiest een andere dag. Dit is te zien op de wesite.

Wat is er te doen? Vaak kun je dieren aaien, de moestuin bewoneren, bloemen plukken, een speurtocht doen, zijn er marktkraampjes, lekker hapjes en drankjes en muziek. 

De zorglandbouw laat graag aan jou zien hoe zij zorg biedt, namelijk innovatief en kleinschalig. Door de verdergaande vergrijzing is de vraag naar ouderenzorg enorm, maar ook in de jeugdzorg piept en kraakt het. De zorgkosten rijzen de pan uit: we stevenen af op 25% van het Bruto Nationaal Product. Daarbij lopen personeelstekorten op en de werkdruk is daardoor soms bijna onhoudbaar. Preventie en innovatie om de zorg in de toekomst betaalbaar te houden, zijn dus onontbeerlijk. In de zorglandbouw is dit aan de orde van de dag.

Zo is systemisch werken het uitgangspunt: vooral bij jeugd en ouderenzorg wordt het netwerk van de deelnemer actief bij de zorg betrokken. Ook spelen zorgboeren een rol in het voorkomen en opvangen van schooluitval. Steeds meer zorgboeren bieden onderwijs aan op de zorgboerderij, bij voorkeur in samenwerking met scholen. Het blijkt een effectieve manier om kinderen die vast lopen op school weer op de rit te krijgen. Als ouderen naar een zorgboerderij gaan, krijgen ze niet zelden een opleving, waardoor ze langer thuis kunnen blijven wonen. Mantelzorgers kunnen door de zorgboerderij even op adem komen en zo wordt zwaardere (en duurdere) zorg voorkomen.

Werken in een kleinschalige informele setting waar je als medewerker ook je inbreng kunt hebben, vergroot het arbeidsplezier. Personeelstekorten zijn in de zorglandbouw dan ook kleiner dan in de reguliere zorg. Er zijn zelfs zorgboerderijen met wachtlijsten voor medewerkers.  

Tijdens de Open dag laten we dit allemaal zien en maken er een feestje van. Kom je ook?

De zorglandbouw is hard op weg oplossingen te vinden voor de groeiende vraag naar zorg. Op het gebied van jeugdzorg werden er vier pilots ontwikkeld, die zorgen voor een lagere zorgvraag. Onder de thema’s preventie, instroom, doorstroom en uitstroom werden in pilots vier producten ontwikkeld gesteund door de Eleven Floawers Foundation. De projecten en producten zijn allemaal te vinden op de website innovatie.zorgboeren.nl. 11 april werden ze gepresenteerd.

Preventie

Esther van Noort van Horses&Co probeert door samenwerking met school en opvang en vroegsignalering de zorgvraag te verkleinen. Esther: “We hebben methodes van ervaringsgericht leren meegenomen van de boerderij naar school. Ook hebben we voor de kinderen en hun ouders de drempel naar zorg verlaagd, door hele klassen op de zorgboerderij uit te nodigen. Dat gaf een prachtige dynamiek. Waar er op school soms groepsissues zijn, komen kinderen in combinatie met het werken met een paard tot samenwerking. Zo voorkom je veel strijd en stress en dus zorg. We hebben ook de leerkrachten en andere begeleiders laten ervaren wat het contact met een dier of werken in de tuin kan betekenen. Op onze zorgboerderij doen kinderen heel laagdrempelig en gemakkelijk vaardigheden op, die thuis en op school ook heel handig zijn en verdere zorgtrajecten voorkomen. De zorgboerderij is nu wat dichter bij de mensen in het dorp gekomen en de mensen in het dorp zijn wat dichter bij de zorgboerderij gekomen, zodat we elkaar helpen de jeugd beter te ondersteunen. De school wil zelfs een soort boerderijdiploma mogelijk maken in het brede school atelier (BSO). Heel waardevol dus!”

Instroom

Ghislaine Heesen van de Plusboerderij deed mee met de pilot rondom de Verklarende analyse bij de Intake. “De Verklarende Analyse geeft een heel compleet beeld. Het maakt veel uit of je de achtergronden van een kind meteen in beeld hebt. Zo zijn er kinderen die de dupe zijn van een vechtscheiding of ouders met een beperking. Dat is goed meteen te weten. Heel mooi dat de Verklarende Analyse opgenomen is in de hervormingsagenda en dat de Verklarende Analyse met het kind meereist.
Marijke Schwirtz van zorgboerderij Hoogerlust deed ook mee aan deze pilot: “Ik vind het heel mooi dat het in 1 A4-tje helder wordt wat we met elkaar te doen hebben én dat het kind er zelf ook een rol in heeft. Vaak zijn er hele dossiers over een kind, maar is het kind niet gevraagd naar wat hij wil. Bovendien is niet alle ballast van een dossier relevant. De Verklarende analyse geeft heel overzichtelijk aan wat de triggers zijn voor een kind en wat hij nodig heeft.”

Doorstroom

Zorgboerderij De Golden Raand heeft een routekaart voor doorstroom van (jonge) deelnemers ontwikkeld waarmee deelnemers op een zorgboerderij perspectief ontwikkelen. Zij hebben een portfolio samengesteld, dat als startpunt geldt om deze route te bewandelen. Waar kan een deelnemer naartoe groeien? Het kan dan gaan om persoonlijke ontwikkeling, ontwikkeling richting school of richting werk.

In het portfolio worden niet alleen bewijzen van bekwaamheid gestopt, maar is er ook volop ruimte voor zelfreflectie en leerdoelen. Zoals Wat kun je al ? Waar droom je van? Wat vind je moeilijk? En: Waar heb je hulp nodig? Sicco Mulder is als begeleider werkzaam op de zorgboerderij en ontwikkelde deze manier van werken: “Ik heb een achtergrond in het speciaal onderwijs en vind het mooi om mensen te helpen zich te ontwikkelen. Het portfolio zorgt dat je veel meer over iemand te weten komt; wat daadwerkelijk bij iemand leeft en hoe hij of zij tegen dingen aankijkt. Je kunt beter samen een plan opstellen en is er daardoor een grotere kans van slagen. Zo wilde iemand coureur worden en hebben we samen bedacht dat dat misschien ook koerier kan zijn. Voorheen probeerden we iets waarvan wij dachten dat het goed voor een deelnemer was. Nu krijgt de deelnemer zelf de regie. ”

Het portfolio van ongeveer 20 pagina’s dient, ingevuld, ook als een soort cv en daarmee hulpmiddel voor een nieuwe school of mogelijke werkgever om de deelnemer beter te leren kennen en beter te kunnen begeleiden. “Het is mooi om te zien dat er meer kansen op de arbeidsmarkt komen nu er landelijk een personeelstekort is op meerdere vakgebieden. Dan helpt het ook als mensen de juiste begeleiding krijgen. Dit heeft met een portfolio een grotere kans op succes".

Uitstroom

Bij Zebra zorg bleek het einde van zorgtrajecten vaak te abrupt. Daardoor was het enerzijds te eng om de zorg te verlaten en anderzijds vielen deelnemers door de te grote stap soms weer terug. In de pilot kregen kinderen die uitstroomden een strippenkaart mee waarmee ze voor een aantal zelf uitgekozen activiteiten op eigen gekozen moment terug konden naar de zorgboerderij. Dit gaf hen zoveel zelfvertrouwen dat ze een vervolgstap (naar school voor de thuiszitters en naar een sport of scouting voor de zaterdagkinderen) durfden te maken. Voor een enkeling betekende de strippenkaart een overbrugging in de terugkeer naar de zorgboerderij.

Ricky Elenbaas: “Door de strippenkaart krijgen kinderen net dat extra zetje om een stap te durven zetten. In de praktijk blijkt dat ze er maar heel weinig gebruik van maken. Dat is juist goed: blijkbaar is alleen de mogelijkheid bieden al genoeg. Dat kan ik nu ook aan gemeenten laten zien die er wat moeite mee zouden kunnen hebben. De strippenkaart leert kinderen bovendien nog iets: zoals om hulp kunnen vragen en onder woorden brengen wat zij nodig hebben.”

Ministerie en NJI ook enthousiast

Jan Jaap Janse, thematische trekker van het hervormingsagenda onderdeel ‘Standaardisatie’ bij VWS, hield een presentatie die goed op deze thema’s aansluit. Zo staat het overbruggen van de verschillende domeinen zorg en onderwijs centraal, evenals het breder betrekken van het netwerk van kinderen en jongeren. Regionale samenwerking is eveneens een hot item. Allemaal thema’s die terugkomen in de pilots.

“Ik vond het inspirerend om te zien dat innovatie helemaal niet ingewikkeld hoeft te zijn. Kleine praktische dingen kunnen een hoop betekenen”, blikt Janse terug.  

Ook het NJI was enthousiast. Karlijn Stals, netwerkleider Kwaliteit en Blijvend Leren: “We hebben pas nog een bijeenkomst gehad over wat werkt in de jeugdzorg. Daarvan zie ik hier veel terug. Zoals dat succes begint met verbinding en zelf beslissingen nemen. Daarna ga je pas het gesprek aan over wat werkt, en dat evalueer je regelmatig. Ik merk dat hier veel energie zit op ontwikkeling en kwaliteit. Houd dit vast, ook in soms taaie samenwerkingen.”