| Goedemorgen! Rutte en Wilders doen de verkiezingen van 2017 nog eens dunnetjes over. Klaver en Jetten trekken heel even samen op. En wie zijn de adviseurs die de campagne Sigrid Kaag hebben bedacht? |
NEPSTRIJD: Daar was-ie dan, de gecreëerde tweestrijd tussen Mark Rutte en Geert Wilders. In 2017 was die strijd ook zorgvuldig uitgedacht: Wilders als volgende dominosteentje in de Brexit/Trump-revolte, Rutte als verdediger van de gevestigde orde. Vier jaar later is de context volkomen anders, maar dat viel aan het debat niet te merken: het ging over massa-immigratie, over de islam en over Wilders’ vertrek uit Rutte I na de geklapte onderhandelingen in het Catshuis. Opvallend: Rutte suggereerde dat hij bereid is weer met de PVV te regeren zodra Wilders sorry zegt voor het klappen van Rutte I en afstand neemt van zijn ‘Minder minder’-uitspraak (al weet hij ook: dat gebeurt niet). Wilders werd alleen uit balans gebracht toen Rutte en passant de naam Dion Graus liet vallen, waarop de PVV-leider een boze tirade inzette over corrupte VVD-bestuurders. Was dat een verkapte bekentenis van de schuld van Graus? Wat leerden we verder? Weinig. Nog twee keer Rutte-Wilders te gaan.
Milder, milder: Nieuws uit Wilders’ achterban: Ipsos onderzocht voor Nieuwsuur, ter voorbereiding op het afgezegde interview met de PVV-leider, hoe hij door zijn eigen achterban wordt beoordeeld. Conclusie: bijna een op de drie PVV-kiezers vindt dat partijleider Geert Wilders zijn toon over moslims moet matigen. En een op de vier ziet niks in het voorstel van de partij om alle moskeeën te sluiten. Moet Wilders zijn koers dan maar omgooien, als hij strategisch denkt? Niet zo snel. De helft van de ondervraagde PVV-kiezers zei het namelijk juist niet of helemaal niet eens te zijn met de stelling dat hij zich milder moet uitlaten. Het is een divers gezelschap, die PVV-achterban.
Rechtse kerk: Rutte doet in Trouw ondertussen een poging zich van zijn meest gelovige kant te laten zien. Hij gaat niet vaak naar de kerk („veel te weinig”), maar bidt elke avond, vertelt hij. En al zal hij niet snel bidden om vergeving, de Toeslagenaffaire is een „totale smet”. |
|
|
|
| KAAGFLUISTERAARS: Als er een campagne van een goede slotweek lijkt te profiteren, is het D66. Kaag lijkt, schrijft Mark Lievisse Adriaanse, „momentum te krijgen, net op het moment dat het ertoe doet”. Oefendebatjes met Kamerlid en campagneleider Sjoerd Sjoerdsma, minister Wouter Koolmees en staatssecretaris Stientje van Veldhoven betalen zich uit. Belangrijker: ze heeft afscheid kunnen nemen van de houterige en zoekende houding uit haar begindagen als lijsttrekker – denk aan het NRC-interview waarin ze het eigen programma maar half kende en haar schouders ophaalde over de kroonjuwelen van D66. Langzaam komt ze los van de partij, die eerder overtuigd was van haar kandidatuur dan zijzelf. „Ze moest aan het begin erg haar plek vinden, de teksten pasten niet bij haar”, zegt de remonstrantse predikant (en D66-denker) Joost Röselaers, met wie Kaag veel praat over spiritualiteit en moraliteit. Die plek heeft ze gevonden, zegt hij. „Ze heeft minder dan aan het begin het gevoel dat ze zich moet bewijzen als D66’er.” |
|
|
|
KLIMAATMAATJES: Zelfs in verkiezingstijd zijn GroenLinks en D66 niet vies van een gezamenlijke klimaatstunt. GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver gaf gisteren in Nieuwspoort het podium aan de consultant die op verzoek van de partij de klimaatdoorrekening van het VVD-programma maakte, waar we eerder deze week over geschreven. De VVD had die immers niet aan het PBL willen geven. De conclusie liet zich raden: bij de VVD wordt de afgesproken CO2-reductie niet gehaald. „Klimaatbedrog!”, reageerde Klaver. En daar was ook Rob Jetten (D66), zelfbenoemd klimaatdrammer, die voor het GroenLinks-logo nog feller durfde te zijn: „De handtekening van Mark Rutte onder het Klimaatakkoord is niets meer waard.”
Belasten en opslaan: Uit een nuttige vergelijking van de klimaat- en energieplannen van partijen in NRC leren we: links en rechts twisten over het belasten van bedrijven, maar bijna iedereen is voorstander geworden van ondergrondse CO2-opslag in zee. |
|
|
|
FORUMKARAVAAN: Wie er ook zonder persconferenties altijd in slaagt aandacht voor zichzelf te genereren, is FVD-voorman Thierry Baudet. Dat begon gisteravond met het nieuws dat Henk Bleker, staatssecretaris in Rutte I en de man die het CDA als partijvoorzitter door het beroemdste congres in de geschiedenis loodste, na jaren van toenadering definitief de overstap maakt naar Forum. Daarna volgde een uitzending van Jinek, waarin Theo Hiddema de appjes van de partijleider en consorten in een item bestempelde als „racistische drek”. En nog diezelfde uitzending liep Baudet boos weg halverwege een optreden van cabaretier Martijn Koning.
Weg van de ruis: Forum blijft licht stijgen in de peilingen, ook al valt op dat Baudet met elk campagneoptreden verder de grenzen lijkt op te zoeken en te overschrijden. Eerder deze week suggereerde hij dat je kanker zou kunnen krijgen van het coronavaccin (bewijs: nul). Vandaag moet hij zich melden bij het politiebureau vanwege veelvuldig handengeschud. „Absurde tijden”, aldus Baudet. |
|
|
|
| STEM WIJZER: Bleker is niet de enige prominente switcher, merkte Philip de Witt Wijnen bij een belrondje. Arend Jan Boekestijn (VVD) en Myrthe Hilkens (PvdA) spannen zich deze dagen in voor Volt. Zihni Özdil, die in mei 2019 na een conflict met partijleider Jesse Klaver de Tweede Kamer verliet, kiest voor de PvdA of de ChristenUnie, want die „hebben de beste ideeën over onderwijs en jongeren”. 50Plus-fractievoorzitter Corrie van Brenk zegt nog niet te weten op wie ze zal stemmen, maar „in elk geval niet op 50Plus.” En Henk Otten, ooit de grote man achter FVD en tegenwoordig senator met een eigen fractie, heeft onder voorwaarden een duidelijke stemverklaring. „Als Omtzigt zich vóór 17 maart afscheidt van het CDA dan stem ik op Omtzigt!” |
|
|
|
| BALTSTIJD: Ministeries opeisen: het is een trend, en dan vooral bij partijen voor wie de macht geen taboe meer is. SP-leider Lilian Marijnissen claimde eerder deze week in Op1 alvast de volgende minister van Zorg. Wat Esther Ouwehand betreft, komt de minister van Landbouw straks van de Partij voor de Dieren. Bij de vorige verkiezingen vond de partij zichzelf nog te activistisch voor regeren. Die tijd is voorbij, schrijft Jos Verlaan in een profiel. Nu zegt de partij dat het politieke speelveld veranderd is en in de richting van de PvdD verschuift – zie klimaat, zie stikstof. Toch vraagt partijbedenker Nico Koffeman zich af of het nu al van besturen komt. „Al was het maar omdat hun achterban er misschien nog niet aan toe is.” |
|
|
|
CAMPAGNEWATCH:
Splinter-index: Splinter, de nieuwe partij van Femke Merel van Kooten, komt met een prestatie-index van beste en slechtse Kamerleden. De topdrie wordt gedomineerd door drie SGP’ers, onderaan bungelen VVD’ers, een CDA’er en PVV’ers. Hekkensluiter is het inmiddels vertrokken Kamerlid Gabriëlle Popken. En Van Kooten zelf? Zij staat bescheiden op plek 15.
Op rapport: FVD is verwikkeld in nog een relletje: de partij financierde een migratierapport waarop een prominent UvA-logo prijkt. Tot woede van de universiteit, schrijven collega’s Andreas Kouwenhoven en Freek Schravesande.
Koukleumen: Ben je vrijwilliger in een stembureau? Trek iets warms aan, lezen we in de reportage uit standplaats Apeldoorn van Floor Boon: om de stembureaus goed te ventileren, gaan de ramen op veel plekken open. |
|
|
|
| WAT WIJ LUISTEREN: In de nieuwe aflevering van Haagse Zaken telt af hoor je van Petra de Koning hoe het gaat met campagne van de VVD en de rol van Mark Rutte daarin, ontrafelt Stéphane Alonso het mysterie rond de #EUolifant die overal lijkt op te duiken en vertelt ondergetekende hoe de debatten tussen Rutte en Wilders tot stand kwamen. | |
|
|
|
| WAT WIJ VOLGEN: De hoofdact van de avond is Nieuwsuur: in het laatste interview in de lijsttrekkerreeks schuift premier en VVD-lijsttrekker Rutte aan. |
|
|
|
| Quote van de dag: | | „Er is een speciaal plekje in de hel voor vrouwen die andere vrouwn niet steunen.” | | Vrouwen in de politiek hebben de plicht elkaar te helpen, zei Sigrid Kaag bij RTL. |
|
|
|
| Correctie: Gisteren schreef ik dat het CDA in één wijk tijd 158 miljoen euro spendeerde aan digitale campagnes. Correct is: 158.000 euro. |
|
|
|
|
|
